Jachthavens onder druk; door marktomstandigheden of crisis?

Veel Nederlandse jachthavens hebben moeite om hun boxen vol te krijgen. De tijd van de wachtlijsten ligt al weer jaren achter ons. Dat bleek uit een inventarisatieronde van de kennisgroep jachthavens die op 4 juni bij elkaar kwam. De ondernemers zijn vooral bezorgd over het wegblijven van een nieuwe jonge generatie. Zou dat te maken kunnen hebben met het feit dat het ‘concept jachthavens’ de afgelopen 40 jaar nauwelijks is veranderd?

Oneigenlijke concurrentie
Ook de oneigenlijke concurrentie door gemeentelijke jachthavens of verenigingen die met gemeentesteun opereren zijn een doorn in het oog van de ondernemende jachthavens. Peter Verbij van jachthaven Wolderwijd in Zeewolde: “Dat soort jachthavens kunnen ligplaatsen aanbieden tegen een prijs die onder onze kostprijs ligt. De afgelopen jaren zijn er o.a. rondom het Veluwemeer een aantal nieuwe jachthavens bijgekomen of uitgebreid. Voor commerciële partijen was de exploitatie niet interessant. Toch zijn de jachthavens er gekomen en deze worden nu vaak met overheidssteun geëxploiteerd.”

Goed nieuws voor de ondernemers komt dit keer uit Brussel. De Europese overheid heeft Nederland op de vingers getikt over de oneerlijke concurrentie door overheids(gesteunde) bedrijven. De eerste consequentie: ook deze bedrijven moeten winstbelasting gaan betalen. Dat is volgens Verbij een eerste stap in de goede richting: “Want er zijn nog meer oneerlijke voordelen. Neem bijvoorbeeld de BTW afdracht of de niet marktconforme huur- en verkoopprijzen van jachthavens aan niet-commerciële partijen.” In een aantal gemeenten is de afgelopen jaren bezuinigd op de bijdragen aan gesponsorde havens. Dat kan leiden tot verloedering omdat er onvoldoende inkomsten zijn om deze jachthaven goed te onderhouden.

Waar blijven de jongeren?
De ondernemers kijken voor verbetering van hun exploitatie vooral naar maatregelen die ze zelf kunnen treffen. Met name het wegblijven van de jonge generatie houdt de gemoederen bezig. Die groep komt nog wel in jachthavens, maar veel korter. “Soms zelfs om twee uurtjes te varen en dan gaan ze weer wat anders doen.” Die ‘andere activiteiten’ zijn meestal niet op het terrein van de jachthavens te vinden. Ook de constatering dat jachthavens teveel op elkaar lijken en dat er bijvoorbeeld nog geen specifieke jongerenjachthaven bestaat, zorgt er voor dat jongeren niet bijzonder worden aangetrokken door deze bedrijven. “Welke jachthaven is geschikt bijvoorbeeld voor kitesurfen?”

Nieuwe bedrijfsconcepten
Een andere ontwikkelrichting waar diverse ondernemers op mikken is een aanvulling van het dienstenpakket met verblijfsrecreatie. Een jachthaven in Vinkeveen exploiteert met succes een B&B en in jachthaven Wolderwijd, waar we te gast zijn, is de toevoeging van een camping, camperplaatsen en trekkershutten een succes gebleken. Hierdoor kunnen mensen met een vaste ligplaats in de haven ook makkelijk gasten uitnodigen. Die kunnen dan ook blijven overnachten en zo een paar dagen langer blijven.
Uitgebreide dag recreatieve activiteiten ontbreken op de meeste jachthavens. Wel erkennen de eigenaren dat de jachthaven van Marina De Eemhof (gelegen naast een Center Parcs park.) bij slecht weer, veel extra passanten aantrekt. Die maken dan gebruik van het overdekte zwembad en de andere indoor activiteiten.

Pretwerk blikt terug
De problematiek van jachthavens is voor een deel vergelijkbaar met de situatie bij campings. Er is sprake van een krimpende markt en een overaanbod aan accommodaties. Ook de verminderde populariteit bij jongeren is vergelijkbaar. Maar waar de campings al veel langer de focus hebben verlegd naar hun centrale voorzieningen (vooral dagrecreatie, zoals speelvoorzieningen, animatie en een zwembad + horeca), is het concept voor jachthavens in de loop der jaren weinig veranderd. Een ontwikkeling naar een totaalconcept (eventueel in samenwerking met andere bedrijven) ligt voor de hand en is in andere verblijfsrecreatieve deelsectoren al eerder ingevoerd.
Er zijn zorgen over de vergrijzing van de doelgroep. In de praktijk ziet men jaarlijks gasten verdwijnen door fysieke beperkingen of overlijden. Of de focus op de jeugd daarvoor een oplossing biedt is nog maar de vraag. Demografisch gezien neemt het aantal gezinnen de komende jaren steeds verder af, en er zijn veel partijen die aan deze doelgroep trekken. De zilvergrijze doelgroep, bij die op een aangename manier van hun pensioen wil genieten, neemt juist in omvang toe. Door het afhaakprobleem is wel belangrijk om continu nieuwe klanten uit deze doelgroep aan je te binden.

Kennisgroep Jachthavens
De Kennisgroep Jachthavens is een initiatief van Hans van Engelsdorp Gastelaars van Lutine Jachthaven Advies. Een poule ruim 30 ondernemers komt met enige regelmaat bij elkaar om praktische zaken in de bedrijfsvoering te bespreken. Ook op Linked-in is de groep actief met het oprakelen en oplossen van ‘zaken die spelen in de jachthaven’.