De gemeente Almere stevent af op een groot debacle als ze de plannen voor de Floriade op de huidige manier voortzetten. Dat voorspelt Hans van Driem, leisure expert van International Destination Stategies. Na het doorrekenen van de plannen komt van Driem tot de conclusie: “Naar onze inschatting per juni 2016, zal de gemeente Almere, tussen de € 23 miljoen tot € 46 miljoen extra verlies kunnen lijden op het project Floriade 2022.”
Van Driem vreest dat de organisatie enkele gemaakte fouten uit het verleden gaat herhalen en dat juist de gemaakte aanpassingen zorgen voor minder bezoekers (en dus inkomsten.) Ook op de manier waarop de Floriade 2022 wordt gefinancierd valt het nodige aan te merken. Met als belangrijkste angst dat de Floriade mogelijk al failliet kan gaan voordat de poorten zijn geopend.
Wereldtentoonstelling in een veranderende wereld
De Floriade is in de basis een Wereldtentoonstelling voor tuinbouwproducten. (b2b) Daar is in de loop der jaren een attractiecomponent aan toegevoegd. (b2c). De Visitors Product Experience is het onderdeel en dat bepaald waarom de bezoekers naar een Floriade komen. Deze Product Experience bestaat uit 4 pijlers:
- Tuinbouwinzendingen Bloemen, Planten & Bomen.
- Thema Paviljoens.
- Attracties en evenementen.
- Vak-bezoekers programma.
Er is steeds minder geld beschikbaar om deze Product Experiences vorm te geven (zie grafiek). Dat staat in schril contrast met de investeringen die dagattracties moeten doen om bezoekers te blijven boeien. Van Driem: “Men dient zich te realiseren dat bij een tijdelijke Floriade de inkomsten nooit voldoende zullen zijn om de kosten te dekken. Het is onmogelijk om alle kosten in 6 maanden terug te verdienen. De exploitatie van een Floriade lijdt dus altijd bedrijfseconomisch verlies!”
Wereldtentoonstellingen die vergelijkingscijfers kunnen bieden zijn o.a. de Floriade in Venlo in 2012. Hier bedroeg de investering in “Floriade Visitors Product Experience” slechts € 35 miljoen en werd met veel vakwerk nog 1,7 miljoen kaarten verkocht (0,3 miljoen minder dan gebudgetteerd) De Internationale Gartenschau IGA Hamburg 2013 had op 2,5 miljoen bezoekers gerekend maar trok er slechts 1,2 miljoen. Dit veroorzaakte een extra verlies van € 37 miljoen!
Vanuit zijn deskunidigheid uit de leisuresector ziet Van Driem het ook als onverantwoord risico om het succesconcept dat is opgebouwd rond tuinbouwproduct ‘Bollen en Bloemen’, ineens om te bouwen naar een themapark rondom het ‘internationale voedsel vraagstuk’.
In het uitgebreide rapport van International Destination Strategies worden nog meer argumenten aangedragen waarom een Floriade moet rekenen op minder animo van participanten, investeerders en bezoekers.
En wie mag dat betalen?
Als we de analyse van Van Driem volgen, dan loopt de gemeente Almere het grootste financiële risico. Er is zelfs een scenario denkbaar waarin de Floriade 2022 failliet gaat vóór of tijdens de openstelling omdat niemand zich garant stelt voor eventuele tekorten. Zonder deze garantstelling wordt het nog lastiger om partijen te vinden die willen deelnemen. Veel van e private bijdrages zijn al opgenomen in de plannen, maar bedrijven hebben hier nog niet voor getekend. (en gaan zij dat überhaupt doen?)
Ook de (dure) locatiekeuze ontkomt niet aan de kritische beoordeling. Bij de locatiekeuze wordt ook gekeken naar de legacy van het Floriadeproject; wat wordt de bestemming na afloop van het evenement.
Oplossingsrichtingen
Naast de zeer kritische conclusies bevat het rapport ook enkele voorstellen gedaan om tot een financieel realistischer projectplan te komen. Deze voorstellen moeten nog verder worden geanalyseerd (door studenten) en kunnen worden besproken met politici en andere betrokken bij de Floriade. Hierbij een verkorte weergave van de huidige voorstellen:
- Voorstel 1: Om het dreigende tekort te verminderen dienen onmiddellijk kostenbesparende maatregelen ingevoerd te worden door het tentoonstellingsterrein te verkleinen tot 25-30 ha, één ingang te creëren, het budget van `The Making Off` en de parallel programmering te schrappen en de ambities m.b.t. de Legacy naar een lager, realistischer niveau te brengen.
- Voorstel 2: Het contract met de Nationale Tuinbouw Raad (NTR) moet worden herzien. De NTR is in dit spel, een partner welke geen enkel financieel risico loopt en de gemeente Almere, de “kastanjes uit het vuur “laat halen voor de Tuinbouwindustrie. Ons advies is in de overeenkomst met de NTR, duidelijke kwalitatieve en kwantitatieve afspraken te maken over hun inbreng, als retourdienst van de donatie van de overheid aan de Tuinbouw, van circa € 15 miljoen.
- Voorstel 3: Men dient de subsidievoorwaarden vast te leggen van de bestaande toezeggingen en juridisch te verankeren in de Business Case als zijnde 100% netto compensatie, voor het exploitatieverlies. Daarnaast dienen de Gemeente Amsterdam en EZ/Landbouw € 10 miljoen extra subsidie te geven ter compensatie van het verlies. Dit laatste dient geregeld te worden door de initiatiefnemers van de Floriade Almere 2022, Jorritsma en Duivesteijn, thans senatoren in de 1e kamer. In dit verband dient men ook de vraag te stellen of het logisch is dat de kosten van een WERELD-tuinbouwtentoonstelling, gedragen wordt door een gemeente, welke nauwelijks enige band heeft met deze bedrijfstak? Waarom is de Rijksoverheid niet de risicodragende partner?
- Voorstel 4: Een team uit het Leisure & Hospitality bedrijfsleven moet een second opinion geven over de business case. In combinatie hiermee dient men te onderzoeken welke mogelijkheden er zijn, om de ontwikkeling van de Floriade 2022 te integreren met de ontwikkeling van een nieuw permanent themapark of ander Leisure project. Alleen op deze manier kunnen de investeringskosten in Het Floriade Platform en De Floriade Experience, voor de gemeente Almere naar een realistischer niveau worden teruggebracht. Men kan zelfs er een “permanent Floriade Platform” aan overhouden, waardoor men, indien gewenst, in 2032 opnieuw gastheer/vrouw kan zijn.
- Voorstel 5: De Floriade 2012 is een regionale diepte-investering geweest die langdurig en intensief moet worden gevolgd en opgevolgd…. Bezie of het in een latere fase zinvol is onderzoek te (laten) doen naar aspecten waarvan de effecten zo kort na de Floriade nog niet goed waarneembaar en meetbaar zijn. Indien de politiek van Limburg en Flevoland lef heeft, moet men door een echte onafhankelijke instantie laten analyseren, wat de Floriade Venlo 2012 concreet heeft gebracht aan economische spin-off. In 2017, ruim op tijd voor de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2018.
- Voorstel 6: Men zou een referendum moeten organiseren onder de bevolking van Flevoland over de ontwikkeling van de Floriade Almere 2022 met de vraag: “Doorgaan of stopzetten/go or no-go.” Hierbij dient helder te worden aangegeven wat de consequenties zijn van beide scenario´s. De bewoners zullen moeten aangeven of zij een investering van circa € 90 miljoen aan belastinggeld in de Floriade gerechtvaardigd vinden en/of zij bereid zijn eventueel op te draaien voor het eventuele extra verlies door middel van een verhoging van de OZB en/ toeristenbelasting zoals in Venlo.
Meer informatie:
Samenvatting Studie Case Floriade door Hans van Driem (pdf)
Wilt je het hele rapport ontvangen, neem dan contact op met Hans van Driem: hvandriem@destination-strategies.com