De winterperiode is vaak de tijd waarop in de recreatiesector nieuwe speelprojecten worden bedacht en aangekocht. Spelen is van grote invloed op de ontwikkeling van kinderen. Het draagt bij aan de motorische ontwikkeling, maar biedt ook de mogelijkheid voor het maken van vriendjes en vriendinnetjes. Het is dus belangrijk dat een speeltuin voldoende uitdaging biedt op verschillende vlakken. Houdt bij het maken van een inrichtingsplan deze checklist bij de hand: een goed plan zorgt voor optimaal gebruik van de beschikbare ruimte.
Stap 1: Wat zijn de randvoorwaarden?
Elke speelplek heeft een uniek pakket aan randvoorwaarden.
- Breng de beschikbare ruimte in kaart.
Meet de speeltuin in en zorg voor een kloppende plattegrond van de bestaande situatie. Zo is direct duidelijk of de gewenste speeltoestellen passen en is gemakkelijk te berekenen welke extra aanlegkosten nodig zijn. - Stel het budget vast.
Houdt naast de kosten voor de nieuwe inrichting van toestellen en valdempende ondergronden rekening met een bedrag voor het verwijderen van bestaande inrichting. Denk ook aan extra inrichtingselementen: het aanleggen van groen of het plaatsen van een bankje en afvalbak. Als laatste is het raadzaam na te denken over een budget voor beheer, onderhoud en afschrijving. -
Felle kleuren trekken aandacht Voor welke doelgroep is de speeltuin geschikt? En welke sfeer hoort daarbij?
Een inrichting voor jongere kinderen is kleiner, overzichtelijk en bevat zitgelegenheid. Op die manier kunnen kinderen onder toeziend oog van hun ouders lekker spelen. Oudere kinderen spelen wilder en hebben dus meer ruimte nodig. Kies vervolgens een passende materialisatie. Jonge kinderen worden aangetrokken door felle kleuren, terwijl oudere kinderen juist een stoerdere uitstraling leuk vinden. Let hierbij op de omgeving: de materialisatie moet bij de sfeer van het landschap passen. - Raadpleeg de doelgroep.
De wensen van jonge gebruikers zijn belangrijk voor het creëren van draagvlak. Ook biedt het inspiratie voor het maken van een mooi plan. Laat kinderen verder denken dan alleen speeltoestellen. Vraag hen hoe zij willen spelen in de nieuwe speeltuin zonder hen een toestelkeuze aan te bieden. Op die manier kom je tot leuke verfrissende ideeën.
Stap 2: Waar moet ik op letten bij het maken van een inrichtingsplan?
Bij het maken van een inrichtingsplan zijn verschillende aspecten van invloed op het gebruik.
- Kies een goede indeling.
open speelruimte Breng zones met verschillende spelvormen aan. Zo voorkom je dat spelvormen door elkaar heen lopen. Zorg voor een zone met actief spel op speeltoestellen en voor een rustige zone met bijvoorbeeld zand- en waterspel. Creëer ook ruimte voor vrij spel. Gebruik looproutes als uitgangspunt: bekijk hoe kinderen bewegen over de locatie.
- Zorg voor een veilige inrichting.
Speeltuinen moeten volgens de wet veilig zijn. Kies allereerst voor veilige speeltoestellen en speelobjecten. Standaard speeltoestellen zijn zo goed als altijd voorzien van een keuringscertificaat en zijn dus, mits goed geplaatst, veilig om op te spelen. Bij het bouwen van een eigen toestel, het plaatsen van natuurlijke speelobjecten of een speelobject wat van origine geen speeltoestel is, is het raadzaam advies van een professional in te roepen om de veiligheid te controleren. Zorg er vervolgens voor dat een speeltoestel in de juiste valdempende ondergrond staat en dat er voldoende vrije ruimte om een toestel aanwezig is. Beide punten hangen samen met de hoogte waarop je van een toestel kunt afvallen (valhoogte). Toestellen met een valhoogte van boven de 0,6m moeten in een valdempende ondergrond staan. De gewenste ruimte rondom een toestel (opvangzone) is doorgaans 1,50m en neemt toe bij een hogere valhoogte. Opvangzones van toestellen naast elkaar mogen elkaar overlappen, behalve bij toestellen waarbij de beweging niet of moeilijk te stoppen is (zoals glijbanen, draaitoestellen en schommels). - Kijk goed naar de prijs van een speeltoestel.
Sta stil bij het feit dat de prijs uit een catalogus van een leverancier vaak alleen de prijs is voor het leveren van het toestel. Voor het plaatsen worden extra kosten gerekend. Tevens is het belangrijk om te kijken of er onder een toestel een valdempende ondergrond nodig is. Let er tot slot op of het bedrag inclusief of exclusief BTW is. - In welke ondergrond worden de toestellen geplaatst?
Wanneer er sprake is van een natte basis-ondergrond, kies dan voor speeltoestellen die met een metalen of kunststof paal. Dit betekent niet dat je geen houten toestellen kunt plaatsen: er zijn toestellen met houten staanders op een metalen voet. Dit voorkomt houtrot op de rand van het maaiveld. Bij toestellen van Robinia is het gebruik van een metalen voet vaak niet nodig: de kans op houtrot is klein. Bijkomend voordeel is dat de constructie zonder metalen voet ook nog sterker is. - Kies niet alleen voor speeltoestellen, maar ook voor speelaanleidingen
een natuurlijke speelaanleiding Een leuke speeltuin hoeft niet veel speeltoestellen te bevatten. Ook speelaanleidingen kunnen veel speelwaarde toevoegen aan een locatie. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een geschilderde verkeersroute, waarbij de route rondom een aantal gekleurde betonnen poefs leidt. Of juist een aantal boomstammen die de aanleiding geven tot boompje verwisselen.
- Denk na over de meerwaarde van groen.
Groen is een waardevol element een speeltuin mee in te richten. Wat is de gewenste functie: is er sprake van traditioneel groen (grasveld, bomen, strakke struiken) en/of groen om in en mee te spelen (wilgentunnel, hutten bouwen, hoog gras als verstopplek). Voor speelgroen is een groter terrein nodig, omdat de beplanting de kans moet krijgen te overleven. Groen biedt ook beschutting tegen wind, zon en regen: zo zorg ervoor dat je in de zon kunt spelen, maar ook in de schaduw. - Maak een speeltuin die toegankelijk is voor iedereen!
Aan alle doelgroepen denken – indeling maken Denk aan alle kinderen, dus ook aan mindervaliden. Leg een pad aan door de speeltuin langs de verschillende speelfuncties en plaats (enkele) toestellen die ook geschikt zijn voor mindervaliden op een toegankelijke valdempende ondergrond. Kijk voor tips op de www.speeltuinbende.nl.
Stap 3: Sta bij realisatie direct stil bij het beheer
Wanneer een speeltuin makkelijk is om te onderhouden, zal de speeltuin langer meegaan en dus duurzamer in gebruik zijn.
- Maak het alledaags beheer gemakkelijk.
Is er sprake van een zandbak of een toestel in een zandondergrond? Plaats deze niet te dicht bij een straatkolk in verband met gevaar voor verstopping. Besteed ook aandacht aan de maaimachine. Bij de aanleg van kunstgras in een grasveld is het raadzaam rondom de kunstgrasvloer een maaitegel aan te leggen. Zo wordt voorkomen dat maaimachines het kunstgras vernielen tijdens het maaien. Bij het plaatsen van losse speeltoestellen in een grasveld, moet de maaimachine goed rondom een toestel kunnen maaien. Gemiddeld is dit 2 tot 3m, afhankelijk van het soort maaimachine. -
Natuurlijk spelen Beheer van een natuurlijk speelterrein.
De rol van de beheerder bij het in stand houden van een natuurlijk speelterrein is groot! Pas de mate van beheer aan op de manier van spelen, hier is bijvoorbeeld ruiger groen gewenst dan op een traditionele speelplek. - Doe 4 keer in het jaar een veiligheidscheck.
Het advies vanuit de norm is om 1 keer per jaar een grondige inspectie te laten doen. Raadzaam is om deze veiligheidsinspectie uit te laten voeren door een erkende partij. De overige 3 inspecties hebben als doel de standaard veiligheidspunten na te lopen.
Met dank aan: Aafje Meijer van Speelplan
Speelplan is een inspectie-, advies- en ontwerpbureau van speelruimte. Voor mensen van alle leeftijden, in het bijzonder voor kinderen. Aafje: “De passie voor kinderen en hun recht op speelruimte vormt de drijvende kracht achter ons bureau. Spelen is leuk en moet dat ook blijven. Om dat te waarborgen zetten wij onze jarenlange ervaring in voor het recht van kinderen op een veilige, toegankelijke en uitdagende speelruimte.” www.speelplan.nl
Dit artikel verscheen eerder in Vakblad Recreatief Totaal – de Speelspecial, november 2016.