‘Rivierpark Maasvallei’ omvat een gebied dat zich over 35 kilometer uitstrekt langs de Maas, van het zuiden naar het noorden, van Maastricht tot Thorn.Een grensoverschrijdend natuurgebied gedomineerd door de rivier de Maas. België en Nederland werken hier nauw samen op het gebied van natuur- en landschapsbeheer, waterbeheer, toerisme en erfgoed.
Zowel in België als Nederland liggen aan de rivier eeuwenoude stadjes en dorpen. Het gebied is uitstekend ontsloten voor fietsers en wandelaars met een uitgebreid fiets- en wandelnetwerk.
RivierPark Maasvallei is een grensoverschrijdend landschapspark in Nederlands en Belgisch Limburg, in vogelvlucht 35 kilometer lang en 2 tot 4 kilometer breed. Het begint in het zuiden bij Maastricht en eindigt in het noorden bij Thorn. De slingerende Maas is de ruggengraat van het gebied en vormt de verbinding tussen de Nederlandse oevers met de Belgische. De Maas is hier een grindrivier, niet gestuwd en zonder scheepvaart. Deze natuur wordt tot leven gewekt door afgraving van de oevers. Dit levert niet alleen grind op, maar ook ruimte voor de rivier en vrij baan voor planten, dieren en mensen. Dit rivierverruimingsproject, het Grensmaasproject, is in 2008 van start gegaan en duurt tot 2027.
Herkenbaar toeristisch product
Doel is het winterbed van de Maas te verbreden om zo de Maasdorpen beter te beschermen tegen hoogwater en overstromingen. Door de ontgrinding ontstaat nieuwe natuur met onderscheidende flora en fauna. De Maasvallei is bovendien een streek met een rijke geschiedenis die teruggaat tot de Romeinse tijd. De rivier werd reeds in die tijd druk bevaren en waardoor de stad Maastricht zich tot een belangrijk handelscentrum kon ontwikkelen. Al in de vroege Middeleeuwen verrijzen hier op strategische plaatsen kastelen en wordt tol geheven.
Om de bijzondere karakteristiek van dit landschap onder de aandacht te brengen is RivierPark Maasvallei ontwikkeld, een herkenbaar toeristisch product gericht op de actieve wandelaar en fietser. Gebruik wordt gemaakt van traditionele en moderne communicatiemiddelen zoals instructieve informatiepanelen met foto’s, maar ook met digitale ondersteuning zoals QR-code en app voor de smartphone. Voor bijvoorbeeld ‘Het mooiste dorp van Vlaanderen, Oud-Rekem is een erfgoedwandeling met een app ontwikkeld waarmee wandelaars op meerdere focuspunten historische kaarten op hun smartphone kunnen bekijken en achtergrondinformatie krijgen over natuur en architectuur.
Authentieke dorpskern
Oud-Rekem bezit een authentieke dorpskern met een aantal historische gebouwen. Verder ligt het dorp in een landelijke en groene omgeving. Daarnaast is er sprake van een Vlaams-Bourgondische cultuur, zo luidde het juryrapport destijds. Het zijn onder meer de redenen geweest van de jury om in 2008 Oud-Rekem tot ‘Mooiste dorp van Vlaanderen’ uit te roepen. Drie kerken, een kapel, kasteel en museumapotheek zijn goed bewaarde bezienswaardigheden in de dorpskern. Ook de Groenplaats is historisch interessant. Aan dit marktplein liggen onder andere het Poortgebouw en de Museumapotheek, gevestigd in het pand ‘Ín de Bleick’. In de 19de eeuw heeft het als Bleek (Bleick) gediend. Hier konden inwoners op het grasveld hun was laten bleken en drogen. De barokke Sint-Pieterskerk (1704) is nu een museumkerk en is in gebruik als toeristisch informatiepunt. In ‘De Bleick’ is de museumapotheek. Het bevat materialen en de inrichting van de apothekers- en dokterspraktijk van de dokters Humblé (1900-1970). In het Poortgebouw zijn tegenwoordig een restaurant en giftshop gevestigd.
Volgens voormalig architect en beeldend kunstenaar Mathy Engelen, geboren en getogen inwoner van Oud-Rekem is 15 jaar na het behalen van de titel ‘Mooiste dorp van Vlaanderen’ nog steeds van toepassing.” Al vinden de inwoners dat de kasseien op meerdere plaatsen loskomen en de openingstijden van de horeca wel ruimer mogen. In 2018 en 2021 heb ik in het kasteel grote exposities georganiseerd. De Nederlander Leon Hermans heeft het kasteel gerestaureerd en gaf er ruimte aan meerdere bedrijfjes. De Nederlandse film Antonia (1995) is er onder meer gemaakt. De film met in de hoofdrol Willeke van Ammelrooy en Jan Decleir werd bekroond met een Oscar.
Al met al is Oud -Rekem zeker een bezoekje waard en kan het gemakkelijk te voet bekeken worden. Erfgoedplekjes en monumenten krijgen bovendien bijzondere betekenis met de FARO Erfgoedapp (tour ‘erfgoedwandeling Oud-Rekem’). Deze app is gratis te downloaden. Bij de museumkerk in de Sint-Pieter aan de Groenplaats is gedrukte versie beschikbaar van de erfgoedwandeling door Oud-Rekem.
Via fietsknooppunt 58 in Oud- Rekem is eveneens het fietsroutenetwerk goed bereikbaar. Parkeren kan in de Kanaalzone (P18, kruising Kanaalstraat en Kanaal). Dit is tevens het startpunt van een suggestieroute op de grensoverschrijdende themafietskaart RivierPark Maasvallei. Hoofdtoegangspoort is het Visitor Center De Wissen in Dilsen-Stokkem.
Faro Erfgoedapp
Verhalen vertellen bij erfgoed op locatie, dat het doel van de ErfgoedApp. Met behulp van deze app op je smartphone of tablet is het mogelijk achtergrondinformatie te ontvangen over de plek waar men staat. Voor de app is apart pictogram ontwikkeld dat vermeld is op erfgoedbordjes die geplaatst zijn op interessante plekken. Nieuw is dat de app nu ook historische kaarten bevat die op de smartphone of tablet kunnen worden bekeken.
Faro – Vlaams Instituut voor Cultureel Erfgoed
Meer informatie: www.rivierparkmaasvallei.eu/nl
Met dank aan (auteur): Frits van Wolveren, freelance journalist in het recreatief domein