Na forse inhaalvraag normaliseert de volumegroei van de leisuresector. Tegelijkertijd stapelen uitdagingen zich op. Personeelstekorten en hoge kosten drukken op de winstgevendheid. Door gestegen consumentenprijzen zoeken toeristen goedkopere alternatieven. Slimme strategieën en innovatie zijn cruciaal om concurrentie en regelgeving het hoofd te bieden.
Kernpunten:
- Gematigde groei: De sector groeit in 2025 met 1,5% en in 2026 met 1%. De extreme schommelingen door corona zijn voorbij.
- Kosten en personeel als uitdaging: Hogere kosten en personeelstekorten drukken op de winstgevendheid.
- Voorzichtige consument: Ondanks gestegen koopkracht blijven consumenten voorzichtig, mede door lage vertrouwen en geopolitieke onzekerheden.
- Kansen door renteverlaging: De dalende ECB-rente maakt sparen minder aantrekkelijk, wat extra bestedingen kan stimuleren.
De vrijetijdssector groeit in 2025 met 1,5 procent in volume en in 2026 nog eens met 1 procent. De enorme pieken en dalen rondom de coronajaren zijn voorbij en de cijfers normaliseren. We zien dit ook terug in de totale bestedingen van huishoudens (zie onderstaande figuur).
Groei in de vrijetijdssector wordt gedreven door uitgaven van huishoudens en door toerisme. De koopkracht van veel Nederlanders is het afgelopen jaar flink verbeterd door loonsverhogingen en een afnemende inflatie. Daarnaast hebben huishoudens in 2024 maar liefst 24 miljard euro gespaard tot een totaal banktegoed van 600 miljard euro. Het was aantrekkelijk om te sparen omdat de rente relatief hoog was. Nu de Europese Centrale Bank (ECB) de rente weer aan het verlagen is, wordt sparen minder aantrekkelijk, wat een stimulans kan betekenen om meer uit te geven.
Aan de andere kant blijft de consument ook voorzichtig, wat terug te zien is in het lage en zelfs dalende consumentenvertrouwen in de afgelopen maanden. Hoogstwaarschijnlijk spelen geopolitieke onzekerheden hierin een rol. Maar ook de (gepercipieerde) hoge prijzen kunnen ervoor zorgen dat consumenten hun hand nog op de knip houden.
Toerisme neemt toe
Vakantie in eigen land is populair. Het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) verwacht voor 2025 een groei in Nederlandse verblijfsgasten van 1 procent naar ruim 30 miljoen. Het inkomende toerisme groeit met 4,3 procent iets harder en komt in 2025 uit op 22 miljoen gasten. Hiermee vlakt de totale groei in 2025 wel enigszins af ten opzichte van voorgaande jaren.
Een groot deel van de buitenlandse verblijfsgasten komt uit Duitsland; ruim 34 procent van alle inkomende toeristen in 2024. Ook Belgen weten Nederland goed te vinden; zij maken ongeveer 12 procent uit van alle inkomende toeristen. We zien een toenemende belangstelling voor Nederland als bestemming in specifieke nichemarkten, zoals cultuur- en fietstoerisme.
Samen besteedden toeristen in 2023 volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) ongeveer 105 miljard euro. Hiervan kwam 34,5 miljard euro voor rekening van buitenlandse toeristen (zie figuur 2).
Uitdagingen: marges, schulden, personeel en het weer
Hoge kosten van personeel, huur, inkoop en energie drukken op de marges. De contractuele loonkosten zijn in januari 2025 met 23,5 procent gestegen sinds 2020. Ook de inkoop van voedingsmiddelen is duur geworden. Zo zijn de prijzen die Nederlandse producenten in rekening brengen voor bier gestegen met 23,7 procent tussen begin 2021 en eind 2024. Koffie werd zelfs 65,9 procent duurder.
Een deel van deze kosten worden doorberekend in hogere consumentenprijzen. Fastfood, hotels, vakantieparken, campings en vliegtickets zijn flink in prijs gestegen, zo laat onderstaand figuur zien. In de sectorprognoses van december 2024 en de subsectorprognoses van 2023 waarschuwden we al dat deze gestegen prijzen ervoor kunnen zorgen dat consumenten de horeca vaker inruilen voor de gemaksoplossingen die supermarkten bieden. Ook kunnen ze besluiten minder vaak op vakantie te gaan en minder uitjes te ondernemen. Een goede prijs-kwaliteitverhouding blijft voor ondernemers in de vrijetijdssector dan ook van essentieel belang om concurrerend en aantrekkelijk te blijven.
Naast hoge kosten kampen ondernemers met problematische schulden, blijkt uit gegevens van het CBS. Voor de horeca geldt dat vooral de kleinere bedrijven met 5 tot 50 werknemers een problematische schuld hebben; eind 2024 was dit bijna 18 procent. Hiervan gaf 11,5 procent aan dat deze schuld hoger was dan in 2023. In de cultuur, sport en recreatie hebben vooral de grote bedrijven een problematische schuld, namelijk bijna 20 procent van de bedrijven met meer dan 250 werknemers. Van de kleine bedrijven in deze subsector geeft 10 procent aan een problematische schuld te hebben.
Een andere terugkerende uitdaging voor ondernemers is de krappe arbeidsmarkt. In de horeca stonden eind vorig jaar 53 vacatures per 1.000 banen open. De horeca kampt van oudsher met een groot personeelsverloop wat te verklaren is door het grote aandeel jongeren. Bijna 40 procent van de personeelsleden is student of scholier. Zij hebben vaak een flexibel contract en verlaten de subsector relatief snel, bijvoorbeeld na afronding van de studie. In de cultuur, sport en recreatie lag de vacaturegraad met 35 een stukje lager dan het gemiddelde van alle sectoren van 42 vacatures per 1.000 banen. Hoewel enige verlichting is opgetreden, blijft het vinden en behouden van goed personeel een uitdaging.
Personeelstekort blijft grootste belemmering
De personeelstekorten zitten ondernemers stevig in de weg. Bijna 40 procent van de horecaondernemers ervaart een tekort aan arbeidskrachten als een belemmering (zie onderstaande figuur). Daarnaast noemen steeds meer ondernemers de weersomstandigheden als een belemmering bij de uitvoering van bedrijfsactiviteiten; rond een op de vijf horecaondernemers in 2024. Het weer speelt dus een belangrijke rol in de horeca, maar laat zich uiteraard moeilijk voorspellen. Tot slot speelt onvoldoende vraag een rol bij een groter percentage ondernemers; van bijna 13 procent in 2022 naar ruim 20 procent in 2024. Na de enorme inhaalvraag in 2022 en 2023, zijn de consumenten door hogere consumentenprijzen iets voorzichtiger geworden in 2024.
Volumeprognoses subsectoren Leisure
In bijgevoegd rapport gaan we dieper in op de verschillende subsectoren, zoals de horeca, reisbranche en dagrecreatie. Na jaren van inhaalvraag na de coronapandemie, normaliseerde de volumegroei van veel subsectoren in 2024. Ook voor 2025 verwachten we groeicijfers die minder uitbundig zijn dan in 2022 en 2023 (zie onderstaande tabel). Aan de aanbodzijde spelen de bovengenoemde uitdagingen, zoals hoge kosten, druk op de marges, stijgende consumentenprijzen, problematische schulden, en arbeidstekorten. De mate waarin deze uitdagingen een rol spelen, hangt onder meer af van de regio, bedrijfsgrootte en of een bedrijf wel of niet onderdeel uitmaakt van een keten.
Bron en meer informatie: ABN AMRO sector leisure