Dierentuinen zijn al lang niet meer alléén attracties om mensen te amuseren. Ze richten zich steeds meer op een rol om natuur te beschermen en mensen daarover voor te lichten. De fototentoonstelling bij Burgers’ Zoo, over de manier waarop mensen naar dieren kijken, past bij die ontwikkeling.
Discussies over de relatie tussen mens en dier
Mensen komen dieren bijna overal tegen: thuis, in de stad, in de natuur … of in de dierentuin. De afgelopen decennia is de kijk op dieren behoorlijk aan het veranderen. Vroeger werd het niet vreemd gevonden om onderdelen van allerlei dieren als gebruiksvoorwerp of decoratie te gebruiken. Tegenwoordig vinden we dat veelal niet meer kunnen en zijn diverse diersoorten beschermd. Enkele naar Nederland teruggekeerde wolven genereren veel maatschappelijke discussie en media-aandacht; de meningen zijn verdeeld. En door een muis in huis of duiven op het balkon wordt de positieve grondhouding ten opzichte van de dierenwereld bij sommige mensen al behoorlijk op de proef gesteld.
Zorgvuldige inbreng vanuit de wetenschap
Dr. Franck Meijboom, hoofd van het Centre for Sustainable Animal Stewardship (CenSAS), een samenwerking van Universiteit Utrecht en Wageningen University & Research, vindt dat deze discussies baat hebben bij een zorgvuldige inbreng vanuit de wetenschap. “In de samenleving leven veel ideeën over mens-dier-relaties en over wat een goede omgang met dieren inhoudt, die we willen meenemen in ons onderzoek. We maken in dit project gebruik van het feit dat een beeld meer zegt dan duizend woorden.”
De toekomstige rol van dierentuinen
De fototentoonstelling was voor Pretwerk.nl een goede aanleiding om eens in gesprek te gaan met het dierenpark over de toekomstige rol van dierentuinen. Het inzetten van dieren voor vermaak van mensen stuit op steeds meer maatschappelijke weerstand. Kijk bijvoorbeeld maar naar de regelmatige protesten voor de poort van het Dolfinarium. Dat is een gegeven waar dierentuinen al op anticiperen. We legden Bas Lukkenaar van Burgers’ Zoo enkele vragen voor.
Wat zien jullie als de belangrijkste rol(len) voor dierentuinen in de hedendaagse maatschappij?
Moderne dierenparken hebben vier hoofddoelstellingen / hoofdrollen in onze ogen:
1. Conservatie. Oftewel: actieve ondersteuning van natuurbehoud. Burgers’ Zoo zet zich zeer actief in voor natuurbehoudsprojecten verspreid over de hele wereld. We beschermen samen met het Zwitserse vlinderpark Papiliorama al meer dan 30 jaar zeer succesvol een natuurgebied van inmiddels ruim 400 vierkante kilometer (dat is ruim zevenmaal de oppervlakte van Het Nationale Park De Hoge Veluwe om een concreet beeld te schetsen). Daarnaast zijn we al sinds de oprichting hoofdsponsor van Stichting Future For Nature, waarbij een internationale onafhankelijke vakjury jaarlijks drie talentvolle jonge natuurbeschermers onderscheidt met de Future For Nature Award én een geldbedrag van 50.000 euro per winnaar. Daarnaast ondersteunt Burgers’ Zoo nog diverse andere natuurbehoudsorganisaties en –projecten over de hele wereld.
Educatie. Burgers’ Zoo wil de bewondering en verwondering voor dieren en natuur inzetten om een blijvende gedragsverandering voor wat betreft dieren en natuur bij bezoekers te realiseren. Kennis van het dierenleven en natuurlijk gedrag van dieren in relatie met hun natuurlijke leefomgeving leiden tot respect en waardering en de grondhouding om dieren en natuur ook te willen beschermen en behouden.
Onderzoek. In Burgers’ Zoo wordt veel wetenschappelijk onderzoek verricht, zodat we dieren en natuur steeds beter leren begrijpen. Ook via de Stichting Lucie Burgers wordt wetenschappelijk onderzoek aan dieren in het wild gefinancierd en gestimuleerd.
Vermaak. We willen onze bezoekers een fijne dag uit bezorgen, waarbij ze genieten van dieren en natuur en dit ook oprecht leren waarderen.
Bas Lukkenaar Burgers’ Zoo
Dierenparken wereldwijd vormen de derde inkomstenbron voor natuurbehoud en bereiken jaarlijks honderden miljoenen bezoekers.
Wat zijn de grootste veranderingen die de dierentuinen afgelopen jaren ondergingen als het gaat om de positie van dieren en mensen binnen de omheining?
Burgers’ Zoo is altijd een voorloper geweest in het zo natuurlijk mogelijk huisvesten van dieren. Oprichter Johan Burgers wilde in 1913 reeds zo min mogelijk tralies en beton en zoveel mogelijk met natuurlijke barrières als hoogte/diepte en bijvoorbeeld watergrachten werken. De ecodisplays (Bush, Desert, Ocean, Mangrove, Safari, Rimba) streven ernaar dieren zoveel mogelijk in hun natuurlijke habitat te huisvesten. Tropisch regenwoud, Amerikaanse rotswoestijn, tropisch koraalrif, tropisch zoutwater vloedbos, Oost-Afrikaanse savanne en het oerwoud van Maleisië zijn natuurgetrouw vormgegeven als natuurlijke leefgebieden van de diersoorten die erin leven.
De focus is steeds meer komen te liggen op het streven om dieren zoveel mogelijk in een natuurlijke leefomgeving te huisvesten met oog voor het natuurlijke gedrag van diersoorten. Het is belangrijker dan ooit om dieren en natuur te waarderen en te respecteren. Door de indrukwekkende ervaringen die bezoekers opdoen in ons park gaan zij dieren en natuur nog meer waarderen en vinden ze het nog belangrijker om dieren en natuur te beschermen.
Bas Lukkenaar, Burgers’ Zoo
Over de fototentoonstelling
De fototentoonstelling ‘Dierbaar Dubbelzinnig’ is een initiatief van Dr. Liesbeth Feikema en Dr. Wieke Eefting, die ook de fotografie heeft verzorgd. Bezoekers van Burgers’ Zoo ontdekken op hun wandeling door de Safari op grote spandoeken dertien prikkelende foto’s die allemaal zijn gemaakt in het Arnhemse dierenpark. Aan de hand van de fototentoonstelling onderzoeken de wetenschappers hoe mensen naar dieren kijken. Bij elke foto van de tentoonstelling kunnen de bezoekers hun mening kenbaar maken en zo een bijdrage leveren aan het sociaal onderzoek. Een fotowedstrijd nodigt mensen uit om zelf ook een prikkelend voorbeeld van de mens-dier-relatie in een foto te vangen.
Meer informatie: www.burgerszoo.nl