Driekwart van de Nederlanders is bezorgd over het klimaat en vindt dat er actie moet worden ondernomen om klimaatverandering tegen te gaan. Toch voelt slechts één op de twee Nederlanders zich persoonlijk verantwoordelijk en leiden klimaatzorgen nauwelijks tot duurzamer gedrag. Het laatste geldt vooral voor mensen met een hoog inkomen en een hbo- of wo-opleiding.
Dat blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) dat vandaag verschijnt. In meer dan de helft van de onderzochte situaties zijn Nederlanders niet bereid hun leefstijl te veranderen ten gunste van het klimaat. Als mensen al bereid zijn tot verandering dan is dat met name uit financieel oogpunt: als niet-duurzaam gedrag meer geld kost dan duurzaam gedrag.
Duurzaam gedrag sterk gestuurd door geld
In het onderzoek zijn verschillende toekomstscenario’s aan respondenten voorgelegd. Op basis daarvan blijkt dat Nederlanders in een meerderheid van de situaties (54%) niet bereid zijn hun leefstijl aan te passen, ondanks hun zorgen om het klimaat, de dreiging van natuurrampen en de oproep van de overheid en de wetenschap voor duurzamer gedrag. Als mensen al bereid zijn tot verandering dan is dat vooral als duurzaam gedrag goedkoper is dan niet-duurzaam gedrag. Hun overwegingen zijn dus vooral financieel gedreven. Klimaatbeleid gericht op het financieel belasten van niet-duurzaam gedrag lijkt dan ook effectief.
De keerzijde hiervan is dat niet-duurzame keuzes een luxe worden die alleen rijke mensen zich kunnen veroorloven. Daarbij komt dat mensen die op dit moment minder duurzaam gedrag vertonen minder gevoelig zijn voor hogere prijzen en minder bereid zijn hun leefstijl aan te passen.
Voorbeeldgedrag en maatschappelijke dialoog
Om de kloof tussen duurzaam denken en duurzaam doen te dichten, kunnen verschillende wegen bewandeld worden. Allereerst kunnen financiële prikkels en rechtvaardig beleid ervoor zorgen dat klimaatbeleid effectiever is en mensen hun gedrag aanpassen. Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat mensen pas gaan bewegen als anderen dat ook doen. Het kan dus helpen als mensen uit dezelfde sociale groep duurzamer voorbeeldgedrag vertonen. Zeker als ze het gevoel hebben dat helpend gedrag een positieve invloed heeft op hun reputatie. Tot slot kan het helpen als mensen met elkaar in gesprek gaan over de achterliggende overtuigingen van hun houding en gedrag ten aanzien van het klimaat. En wat er nodig is om tot duurzamer gedrag te komen. Geschikte locaties voor deze dialoog zijn naar verwachting ontmoetingsplekken, bijvoorbeeld geloofsgemeenschappen, waar mensen het niet altijd met elkaar eens zijn, maar waar het uitgangspunt is te streven naar een gezamenlijk belang.
Bron en meer informatie: SCP rapport – Tussen duurzaam denken en duurzaam doen