In het eerste kwartaal kromp de Nederlandse economie met 1,7 procent ten opzichte van het laatste kwartaal van vorig jaar, aldus het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Deze krimp komt vooral door een sterke daling in de consumentenbestedingen in de laatste twee weken van maart.
Hoewel de verwachting is dat de economie in het tweede kwartaal nog sterker is gekrompen, zijn er duidelijk tekenen dat het dieptepunt inmiddels voorbij is.
Insight:
Uit een analyse van pintransacties door het Economisch Bureau van ABN AMRO blijkt dat voornamelijk de consumentenbestedingen aan diensten, zoals horeca, recreatie en reizen in de afgelopen maanden sterk zijn gedaald. Half maart, in de eerste week van de lockdown, is 73 procent minder bij restaurants uitgegeven dan in dezelfde week van vorig jaar. Tijdens de lockdown wisten ondernemers de pijn wel te verzachten met hun creativiteit. Zo werd gederfde omzet bij restaurants deels opgevangen met gestegen inkomsten uit bezorgmaaltijden, waarmee de totale omzetdaling in de laatste week van mei tot 52 procent werd beperkt. Daarbij was op een gegeven moment de omzet van online bestelde bezorgmaaltijden zelfs 126 procent hoger dan vorig jaar. Bij bars en café’s zien wij een vergelijkbaar beeld.
De economische terugval zal over het tweede kwartaal als geheel naar verwachting veel groter zijn dan in het eerste, aangezien de lockdown grotendeels in het tweede kwartaal viel. Burgers werden namelijk pas sinds half maart door de overheid opgeroepen om zo min mogelijk naar buiten te gaan. Bovendien was de horeca in het tweede kwartaal voor het grootste deel verplicht gesloten.
Inmiddels worden beperkingen stapsgewijs opgeheven. Met deze versoepelingen, zoals het vanaf 1 juni openen van de terrassen, zijn de bestedingen niet meteen terug op het niveau van voor de coronacrisis. De capaciteit bij restaurants, cafés, bioscopen en pretparken blijft immers vooralsnog sterk beperkt.
Toch zijn inmiddels de eerste positieve signalen waar te nemen: de bestedingen nemen in een groot deel van de leisure-sector weer toe. Uit de geanonimiseerde transactiedata van klanten van ABN AMRO blijkt dat de bestedingen in bijna alle subsectoren van de leisure zijn toegenomen. Zo bedraagt de afname van de omzet van restaurants ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar nog maar 7 procent in de afgelopen week.
In andere subsectoren van leisure is het herstel echter nog niet zo sterk als in de horeca. Zo zien we de online en fysieke betalingen bij reisbureaus en aan vliegtickets maar mondjesmaat toenemen van een dieptepunt van 85 procent onder het niveau van vorig jaar in het begin van april, naar min 57 procent vorig week Bioscopen zagen vorige week nog steeds 63 procent minder inkomsten dan in dezelfde week vorig jaar. En bij musea is nog moeilijk te zeggen of het tij is gekeerd: tot half juni is een halvering van de inkomsten online en via pinbetalingen te zien, maar in de afgelopen week zien we een opeens een flinke plus ten opzichte van vorig jaar.
Het derde kwartaal kan voor een deel van de ondernemers in de leisuresector gematigd positief tegemoet gezien worden. Wanneer consumenten hetzelfde blijven uitgeven zoals zij nu in juni doen, groeien van de consumentenbestedingen in dit komende kwartaal ten opzichte van het tweede. Toch wordt niet verwacht dat de bestedingen over het hele derde kwartaal weer op het niveau van vorig jaar komen. Ondanks dat op 1 juli het toegestane aantal bezoekers in onder meer restaurants en theaters verder wordt verhoogd, leggen de maatregelen die vorm geven aan de anderhalve-meter-samenleving voorlopig grote beperkingen op aan de capaciteit van de horeca. Daarnaast blijft het de vraag of het consumentenvertrouwen, en in navolging daarvan de consumentenbestedingen, sterk herstelt. Het risico van bedrukte consumentenuitgaven blijft voorlopig dus aanwezig en de horeca staat nog voor langere tijd voor de uitdaging om inkomsten te halen uit andere bedrijfsmodellen dan voor de lockdown.
Disclaimer transactiedata ABN AMRO: Het coronavirus is een nieuw fenomeen voor economen. Aangezien de meeste officiële data over consumptie weken of soms maanden achterlopen, is het moeilijk een inschatting te maken van de directe impact van de verspreiding van het virus op de Nederlandse economie. Daarom hebben wij op basis van transactiedata realtime-indicatoren ontwikkeld om consumptie te meten. De data bestaat uit fysieke pintransacties en onlinebetalingen (iDEAL) van ABN AMRO-klanten. Per dag gaan er miljoenen transacties door de betalingssystemen van banken en op basis van deze transacties berekenen wij de geaggregeerde consumptie en de consumptie opgesplitst in verschillende dienst- en productgroepen. Zo kunnen wij onze klanten beter informeren over de staat van de Nederlandse economie en beleidsmakers helpen om goede keuzes te maken op basis van kwantitatieve analyses.
Met dank aan: Ward van der Stee (sectoranalist leisure en retail) en Paul Metzemakers (Sector econoom). Beiden werkzaam voor de ABN AMRO bank