Op 31 oktober aanstaande opent de Efteling haar lang verwachte opvolger van het Spookslot: Danse Macabre. In tegenstelling tot het Spookslot zal Danse Macabre een ritsysteem bevatten en wordt daarmee een volwaardige attractie in plaats van de grote animatronics-show waar het Spookslot uit bestond. Het ritsysteem van Danse Macabre is uniek ontworpen voor de attractie, maar volgt wel een trend van een attractietype die de laatste jaren haar opkomst maakt.
Op 4 september van 2022 sloten de deuren van het Spookslot voorgoed. Daarmee werd na 44 jaar de eerste grote attractie van de Efteling gesloten. Rond de sluiting kondigde het park al snel een vervangende attractie aan: Danse Macabre.
De macabere dans
De attractie krijgt een vergelijkbare griezelige stijl als het Spookslot en zal meerdere knipogen bevatten naar haar voorganger. Dat is al duidelijk wanneer men luistert naar de naam: Danse Macabre, het muziekstuk van de Franse componist Camille Saint-Saëns, was al die jaren de soundtrack van het Spookslot. In Danse Macabre komt deze muziek opnieuw centraal te staan.
De attractie krijgt een ritsysteem wat door de Efteling zelf is uitgedacht. Het park heeft verschillende attractiefabrikanten benaderd en uiteindelijk bij Intamin Amusement Rides uit Liechtenstein uitgekomen voor de uitwerking. Het ritsysteem bestaat uit een grote draaiende schijf die omhoog en omlaag kan bewegen en daarbij kan kantelen. Op de schijf staan zes gondels die elk plaats bieden voor 18 personen (voor een totaal van 108 personen per rit). Deze gondels, die zijn gedecoreerd als koorbanken, kunnen op hun beurt ook weer om hun eigen as draaien.
Danse Macabre wordt een zo soort show-attractie (Engels: Show Ride). Per definitie van de Dark Ride Database is een show ride verwant aan een dark ride, maar bevat een belangrijk verschil. Een show ride is net als een dark ride overdekt en verteld een verhaal, maar in tegenstelling tot een dark ride, bevat het geen transportsysteem. In plaats daarvan bevat het een ander attractietype wat op een vaste plaats blijft staan. Bekende voorbeelden van show rides zijn bijvoorbeeld Madhouses (zoals Villa Volta) of simulatoren (zoals Star Tours in Disneyland Paris).
Ook Danse Macabre zal voornamelijk draaien om een show. Het verhaal zal worden verteld door middel van fysieke scenes en projecties die om de draaischijf heen te zien zijn. Door de combinatie van show en de bewegingen van de attractie wordt Danse Macabre een soort dynamisch theater. Daarin staat Danse Macabre niet alleen. De afgelopen jaren zijn er wereldwijd meer van dit soort show attracties geopend en wordt er langzaam in de wereld van attractieparken een trend zichtbaar.
Een draaiend theater
In principe is het dynamische theater een doorontwikkeling van een veel ouder attractietype: het zo gehete ‘Revolving Theatre’, een draaiend theater.
De oorsprong van deze attracties ligt in de jaren ’60, toen Walt Disney werd gevraagd om een aantal attracties te ontwerpen voor de Wereldtentoonstelling in New York van 1964 en 1965. Eén van die attracties was het Carousel of Progress.
In Carousel of Progress namen bezoekers plaats op een grote, draaiende ring. In het midden van deze ring stonden showscenes. De ring draaide in etappes rond, waardoor bezoekers steeds een nieuwe scène in het midden van de ring kregen te zien. De attractie was populair en na afloop van de wereldtentoonstelling verhuisde het Carousel of Progress Disneyland (Anaheim, California – U.S.A) en later, in 1975, naar het Magic Kingdom in Walt Disney World (Orlando, Florida – U.S.A.). Hier draait het theater nog steeds haar rondjes.
Het attractietype van de revolving theatre kwam daarna eigenlijk nooit echt goed van de grond. Jaren later bestond er naast Carousel of Progress maar één andere bekende versie: het DrehTheater (oorspronkelijk Lila Geheimnis) in Europa-Park (Rust, Duitsland). Dit draaiende theater werkte vergelijkbaar als het Carousel of Progress. Tussen 1990 en 2024 kreeg het regelmatig nieuwe thema’s en verhalen, maar in essentie bleef het ritsysteem gelijk. Afgelopen zomer sloot Europa-Park het theater om plaats te maken voor een nieuwe attractie in 2025.
Pas 20 jaar later verkreeg het draaiend theater weer populariteit. Niet in een pretpark, maar als musical toen in 2010 Soldaat van Oranje in première ging in de Theater Hangaar (Valkenburg, ZH). In deze show zitten de bezoekers niet op een draaiende ring, maar op een draaischijf in het midden van het theater. De sets van de scenes bevinden zich in een cirkel om de draaischijf heen en steeds als een scene voorbij is, draait de schijf naar de volgende set toe.
De musical is enorm succesvol en onderhand de langstlopende musical ooit in Nederland. Het zorgde voor een nieuwe opleving van het concept, want naast Soldaat van Oranje werden er ook twee draaiende theaters gebouwd in de themaparken van Puy du Fou (Les Epesses, Frankrijk en Toledo, Spanje).
Ook in attractieparken lijken de revolving theatres langzaam weer hun opmars te maken. Zo biedt het Nederlandse Lagotronics Projects bijvoorbeeld de interactieve ‘GameChanger’ aan, zoals bijvoorbeeld het in 2018 Stadlgaudi 4D in Bayern-Park (Reisbach, Duitsland). Ook worden er in China weer volop nieuwe draaiende theaters gebouwd in de parken van de Fantawild-groep.
Tot dusver focussen de draaiende theaters echter meer op de show die om de tribune heen opgevoerd wordt, dan op het feit dat het een attractie is. Een dynamisch theater brengt hier verandering in.
Meer dynamiek in het theater
Zo’n 10 jaar geleden ontwikkelde het Amerikaanse Falcon’s Creative Group samen met Dynamic Attractions een variatie van het revolving theatre: het ‘CircuMotion Theater’. In 2016 opende de eerste versie van de attractie: Hulk Epsilon Base 3Din IMG Worlds of Adventure (Dubai, V.A.E.).
Het ritsysteem van Hulk Epsilon Base bestaat uit een grote draaischijf waar 100 gasten plaats nemen in twee cirkels van stoelen. Op de muren om de schijf heen wordt tijdens de rit een 360° film geprojecteerd waarin het verhaal van de attractie wordt verteld. De draaischijf kan een stuk omhoog en omlaag, kantelen en met hoge snelheden draaien. Dit maakt Hulk Epsilon Base een echte thrill-ride.
In datzelfde jaar presenteerde Dynamic Attractions ook hun eigen versie van een dynamisch theater: het ‘Motion Theater’. Deze versie is in intensiteit iets teruggeschroefd en zijn 120 zitplaatsen geplaatst in een traditionele theateropstelling. Dat het attractietype potentie had, werd erkend door IAAPA, de branche vereniging van attractieparken. In 2016 bekroonde zij het attractietype met een Brass Ring Award voor ‘Best New Product Concept’.
De eerste versie van Dynamic Attraction’s Motion Theater opende in 2022 in Futuroscope (Chasseneuil-du-Poitou, Frankijk): Chasseurs de Tornades (‘Tornado Jagers’). Deze versie verhoogt het showgehalte door een mooie combinatie van videoschermen en fysieke sets om het publiek heen. Een succesformule, want Chasseurs de Tornades werd bekroond met een Themed Entertainment Award (THEA Award) voor de ‘Outstanding Achievement’ in de categorie ‘Attracties’.
Weer een ander soort dynamisch theater opende in 2022 in SeaWorld Abu Dhabi. Daar bouwde het Oostenrijkse Attraktion! in samenwerking met Intamin Amusement Rides hun eerste Dome Ride Theater: de Hypersphere 360°. Deze attractie bevindt zich in een enorme bal die volledig uit LED-schermen bestaat, waar allerlei beelden worden laten zien. Bezoekers nemen plaats op één van de 80 stoelen op een ring in deze bal, waarna de ring kan draaien en kantelen. Op het gebied van techniek en projecties is Hypersphere een next-level belevenis. Ook deze attractie (zowel het attractietype als de betreffende uitvoering in SeaWorld) won meerdere awards, waaronder de Brass Ring Award.
Alle drie bovenstaande voorbeelden zijn, net als Danse Macabre, grote attracties met een hoog capaciteit. Attraktion! toonde echter begin dit jaar aan dat een dynamisch theater ook uitgevoerd worden op een veel kleinere schaal. In april van dit jaar opende in Bad Harzburg (Duitsland) namelijk een losstaande attractie, genaamd Hickhack um die Harzburg. Deze attractie, die een lokale saga verteld, is te vinden in een toeristisch centrum in de stad.
Hickhack um die Harzburg bestaat uit een draaischijf met 16 zitplaatsen. De attractie bevat 3 scenes om de draaischijf heen, waarvan twee fysieke sets en één groot projectiescherm. Tijdens de projectie-scenes maakt de draaischijf kantelende bewegingen zoals een simulator. Hickhack Um Die Harzburg is een aangepaste versie van Attraktion!’s Circulum 360-attractie, welke in meerdere maten beschikbaar is.
De ontwikkeling van dynamische theaters lijkt een aaneenschakeling van successen. Wat echter niet uit het oog verloren mag worden is dat een show attractie niet zonder een goede show kan. De huidige dynamische theaters vertellen verhalen die goed passen bij de totaalbelevenis van de attractie of in het park. Of het betreffende theater nu bestaat uit projectieschermen, fysieke decors of een combinatie ervan, het is de combinatie van de attractie en de show die de totaalbelevenis maakt of breekt.
Dynamiek tijdens het dansen
Danse Macabre wordt de volgende stap in dynamische theaters. Een groot verschil met de huidige theaters is de toevoeging van de afzonderlijke gondels. Doordat deze om hun eigen as kunnen draaien, ontstaat een attractie vorm die enigszins vergelijkbaar is met dat van een theekopjes attractie.
Door het combineren van de draaischijf met gondels die hun eigen bewegingen maken, ontstaat toch weer een unieke versie van het concept. In de toekomst zijn er nog veel combinaties van bewegingen mogelijk, waardoor er dus nog lang voortgeborduurd kan worden met nieuwe concepten.
Hoe de uitwerking van de show van de attractie gaat zijn, laat de Efteling nog even een geheim. Het vertellen van verhalen zit echter in het bloed van het spookjespark, wat de verwachting voor de Danse Macabre in ieder geval hoog legt.
Nog steeds voorop met de trend
Het niet gek dat de Efteling voor Danse Macabre heeft gekozen voor een dynamisch theater. Met slechts enkele noemenswaardige voorgangers, is het een attractietype wat zeldzaam is en daarmee veel publiciteit kan genereren. De Efteling staat bekend om haar sublieme thematische uitvoeringen, waardoor Danse Macabre, net als haar voorgangers, een goede kans maakt om binnen de themaperken industrie in de prijzen te vallen.
Dat de Efteling koos voor hun unieke uitvoering van het ritsysteem is evenmin een verrassing. Het park wil toch graag een eigen identiteit behouden en de dingen op hun manier blijven doen. Daarnaast passen de koorbanken van de attractie veel beter in het verhaal dan een theateropstelling of cirkelvormige banken. Door de eigen draai met het ritsysteem loopt de Efteling meteen weer voorop met de trend.
Ook na Danse Macabre blijven er nog veel nieuwe variaties en toepassingen van dynamische theaters mogelijk. Groot, klein, voor de hele familie of voor sensatiezoekers, voor ieder doelgroep kan een geschikt theater ontworpen worden. De combinaties van bewegingen zijn nog lang niet op en het is interessant om te zien wat er verder nog bedacht kan worden.
Hoewel er de komende jaren ongetwijfeld meer dynamische theaters gebouwd zullen worden, hoeven we toch niet te verwachten dat over enkele jaren in ieder attractiepark een versie staat. Show attracties als Madhouses en simulatoren bestaan al langer, maar zijn eveneens niet in grote getalen in de parken verschenen. Een show attractie is toch meer een type attractie welke te vinden is in parken en locaties waar het vertellen van verhalen een kernwaarde is, wat bij de Efteling uiteraard het geval is.
Vanaf 31 oktober kunnen alle bezoekers van de Efteling genieten en zich laten verbazen door Danse Macabre. Hoe de reacties gaan zijn, is afwachten, maar het ziet er voorlopig naar uit dat de Efteling met Danse Macabre een waardige opvolger van het geliefde Spookslot heeft ontwikkeld.
Met dank aan (auteur): Erik Huijing, mede-oprichter en redacteur voor de Dark Ride Database en freelance consultant in de thema parken industrie. Meer informatie en contact: Ehuijing.nl
5 reacties
Ik ben ook heel benieuwd of deze attractie nu eens echt rolstoeltoegankelijk wordt, dus dat je met rolstoel in een karretje kan plaatsnemen,
Kan je in het gebied van danse macabre lopen zonder dat je in de banken moet gaan zitten?
Dit stuk staat vol spelfouten. Ga het nog maar eens kritisch lezen.
Ik was in 1986 in York. Daar draaide vanaf medio jaren 80 het Yorvik Viking Centre op een systeem, waarbij de bezoekers langs een met magneten aangedreven trajekt langs de geschiedenis van York vervoerd werden. De scenes bleven op dezelfde plek. Ik weet niet of het nog bestaat.
Vroeger, in het land van ooit, had je ook een ronddraaiend theater. Je zat op een ronde verhoging in het midden; en iedere keer draaide je naar een andere scène uit het verhaal. Misschien een idee voor de Efteling om zo, in de zeer nabije toekomst, een paar sprookjes te laten zien aan het publiek.