De vier nieuwe vormen van immaterieel erfgoed -die deze maand worden bijgeschreven in de Inventaris- zijn een mooie illustratie van de grote variatie aan Immaterieel Erfgoed in Nederland. Het zijn deze keer de kermiscultuur, het beugelen, het aaisykjen en het repareren van overnaads gebouwde houten vletten.
De gemeenschappen die deze vormen van immaterieel erfgoed hebben bijgeschreven zijn actief bezig met het doorgeven van hun erfgoed. Met de nieuwe bijschrijvingen gaat het aantal bijschrijvingen in de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland inmiddels richting de 200.
Kermiscultuur
De geschiedenis van kermis gaat heel ver terug. De kermismensen hebben een eigen manier van leven. Vaak zitten kermisfamilies al generaties lang in het vak en willen ook hun kinderen dit vak voortzetten. Bij de kermis zijn de werkzaamheden seizoensgebonden en is er een traditionele verdeling tussen de rol van de man en de vrouw. Nadat in de winter de verpachtingen en het onderhoud aan attracties hebben plaats gevonden start rond Pasen het echte ‘seizoen’. Men reist naar de verschillende steden en dorpen en zet daar de woon- en slaapwagens neer waarna de attracties opgebouwd en aangesloten kunnen worden op een mobiel stroomnet. Na afloop van de kermis trekt men verder naar de volgende plaats voor de volgende kermis.
Beugelen
Beugelen is een volkssport die al rond het jaar 1600 gespeeld werd. Het spel wordt gespeeld met vier ballen die door een ring op de beugelbaan gespeeld moeten worden. De massieve ballen waarmee wordt gespeeld zijn ongeveer 20 cm in diameter en zo’n 4,5 kg zwaar en ze worden weggeduwd met een houten ‘schuifschepje’. Het spel wordt altijd om en om per speler c.q. team gespeeld waarbij bij elke volgende speelbeurt de bal gespeeld wordt vanaf de plaats waar deze de vorige beurt is blijven liggen. Wie het eerste 30 punten weet te behalen is de uiteindelijke winnaar van het spel. Het grootste deel van de georganiseerde wedstrijden vindt plaats in teamverband maar naast de competities wordt het spel ook recreatief gespeeld.
Aaisykje
Ieder voorjaar zoeken enthousiaste veldmensen naar de eerste kievitseieren van Nederland, Fryslân en de Friese gemeentes. Het is een overblijfsel van de oude traditie van het rapen van kievitseieren. Dit rapen van de eieren is inmiddels verboden en de traditie heeft zich aangepast waarbij het accent nu ligt bij het zoeken en daarna beschermen van de nesten. Wel zijn er onderdelen van de oorspronkelijke traditie blijven bestaan, zo worden de vinders van de eerste eieren nog altijd gehuldigd door de Commissaris van de Koning of de burgemeester. Het aaisykjen wordt tegenwoordig ten gunste van de weidevogels ingezet: de eieren en kuikens van de vogels worden in Fryslân gezocht, beschermd en geteld door de 3.500 vrijwilligers van de Friese Vogelwachtersbond.
Reparatie overnaads gebouwde houten vletten
NJV de Haven is een vereniging voor Waterscouts. Zij varen sinds haar oprichting in de jaren ’50 van de vorige eeuw met houten vletten. Om deze vletten in de vaart te houden is regelmatig groot onderhoud nodig. Dit werk wordt inmiddels bijna 30 jaar volledig door vrijwilligers en jeugdleden uitgevoerd. Zij voeren de diverse werkzaamheden aan de vloot van overnaads gebouwde houten vletten uit waaronder het stomen en buigen van de spanten en het schaven en klinken van gangen. Alle toegepaste technieken en materialen zijn traditioneel en worden met voornamelijk handgereedschap uitgevoerd.
Inventaris Immaterieel Erfgoed
De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland bestaat uit levend en dynamisch erfgoed dat van generatie op generatie wordt doorgegeven en nooit in strijd is met de Nederlandse wet of de mensenrechten. Hierbij bepalen de beoefenaars zelf wat hun erfgoed is. De bijschrijving betekent dan ook niet dat professionals het erfgoed goedkeuren of dat UNESCO dit beschermt. Het betekent dat er een gemeenschap is die zich verbonden voelt met het erfgoed en zich daarom actief inzet voor het doorgeven daarvan.
De samenstelling van de Inventaris Immaterieel Erfgoed wordt gecoördineerd door het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland. In 2012 ondertekende de Nederlandse regering het UNESCO Verdrag inzake de Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed. Het inventariseren van het immaterieel erfgoed is een van de verplichtingen die hiermee samenhangt. Beoefenaars van immaterieel erfgoed kunnen hun erfgoed zelf aanmelden via www.immaterieelerfgoed.nl.