De museumsector staat financieel zwaar onder druk. Tijdens de coronacrisis hebben veel organisaties zwaar ingeboet op hun reserves. In het jaar 2022 kwamen de bezoekers gelukkig wel weer massaal terug, maar doordat overheidssubsidies niet meestegen met de inflatie, krijgen veel musea de begroting nauwelijks rond. Dat blijkt uit het jaaroverzicht 2022 van de Museumvereniging.
Musea zijn een belangrijk onderdeel van het toeristisch recreatieve ecosysteem. Ze vervullen een belangrijke rol in het behoud van, en informeren over de (regionale) cultuur. Veel toeristische regio’s maken dan ook dankbaar gebruik van de aanwezigheid van de aanwezige musea, die zorgen voor een unieke belevenis. Voor de financiering zijn musea, naast eigen inkomsten, veelal sterk afhankelijk van subsidies en steun van goede doelen organisaties. Het wegvallen van musea zal dan ook voor de toeristische aantrekkelijkheid een groot gemis zijn.
Financiële druk blijft komende jaren toenemen
Omdat de deuren begin 2022 eindelijk weer open mochten, zijn de eigen inkomsten van musea zoals verwacht ten opzichte van 2021 sterk gestegen. Maar omdat reserves zijn uitgeput en kosten harder zijn gestegen dan de inkomsten, boeken bijna de helft van de musea alsnog een negatief resultaat. De verwachting is dat de financiële druk de komende jaren blijft toenemen. Ook in 2023 is de inflatie verder toegenomen en blijven de kosten stijgen. Daarbovenop wordt met vrees uitgekeken naar 2026, als de financiering richting gemeenten en provincies zal veranderen door een nieuwe verdelingssleutel van het Rijk. Net zoals in eerdere jaren is de gemeente in 2022 voor meer dan de helft van de musea (55%) de belangrijkste subsidiegever voor veel musea.
De eigen inkomsten laten herstel zien, maar liggen nog onder het niveau dat we zouden verwachten zonder de impact van de coronacrisis. Bij de eigen inkomsten speelt het entreeticket een belangrijke rol. De 1,3 miljoen museumkaarthouders waren in 2022 goed voor 7,1 miljoen museumbezoeken (30% van het totaal aantal bezoeken). Een museum ontving in 2022 65% van de reguliere entreeprijs voor een bezoek met een museumkaart. De maximale toegangsprijs (cap) waarover een museum een vergoeding ontvangt ligt voor 2022 op € 16,-.
Investeren in de toekomst
In 2022 zit 70% van de totale kosten van musea in huisvesting en personeel, in 2019 was dit nog 66%. Terwijl het aandeel van de kosten dat gaat naar tentoonstellingen en overige bedrijfsvoering juist is gedaald, van 27% in 2019 naar 23% in 2022. ‘Tentoonstellingen zijn vaak een reden voor het publiek om naar een museum te gaan en een belangrijke graadmeter voor het verdienvermogen van musea. Instellingen die moeite hebben om rond te komen, hebben vaak geen ruimte om verder te innoveren. Met het risico dat grotere musea zich verder kunnen ontwikkelen, maar kleinere musea in een neerwaartse spiraal komen en dreigen om te vallen’, aldus Carasso.
Het is van groot belang dat er voldoende financiële steun en een vangnet (zowel lokaal en nationaal) is voor musea in alle regio’s van het land. Musea zijn samen verantwoordelijk voor het verhaal van Nederland. De brede collectie geeft een levendig beeld van de rijkdom, complexiteit en diversiteit van het Nederlands roerend cultureel erfgoed.
Meer informatie: Museumvereniging – Museumcijfers 2022