“Recreatiesector last van ‘long-COVID’: ze zal nog jaren last hebben van de gevolgen van de coronacrisis.”

Recreatie & Toerisme (R&T) is een sector met in de afgelopen decennia een gestage groei. Deze groei werd verstoord door de coronacrisis waarbij een flink aantal banen verloren ging. De sector toont echter veerkracht door in de jaren daarna de relatief sterke groei weer op te pakken. De gevolgen van de coronacrisis zijn echter nog merkbaar: zonder de crisis was de sector waarschijnlijk verder gegroeid dan nu het geval is.

Hoe heeft de R&T-sector zich tussen 2015 en 2024 ontwikkeld? Als terugblik op het toerisme:

• Herstel na coronacrisis of ‘long-COVID’?
• Zuidelijke provincies blijven achter
• Braches horeca reageren verschillend op coronamaatregelen

In de vrijetijdssector is de helft van de werkgelegenheid te vinden bij restaurants, cafés, cafetaria’s etc. (deze groep wordt hier aangeduid als ‘Horeca’, maar dus zonder hotels; zie figuur 1). Daarna volgen Logiesverstrekking (15 procent) en de groep Cultuur, recreatie en amusement (13 procent). De verhouding tussen deze subsectoren is in de afgelopen jaren nauwelijks veranderd.

Herstel na coronacrisis of ‘long-COVID’?

Is de R&T-sector weer hersteld van het banenverlies gedurende de coronacrisis? En zo ja, vanaf welk jaar? Dat hangt er vanaf waar je naar kijkt. Als we kijken naar de groeipercentages per jaar (zie figuur 2) is te zien dat de jaar-op-jaar groei tot 2019 tussen de 3 en 4 procent lag. Tijdens de coronacrisis daalde dit naar -3,7 procent (van 2020 op 2021). Het jaar daarna (2021 op 2022) schoot de groei omhoog naar 4,7 procent, hoger dan de groei
in de eerdere jaren.

Maar is de sector daarmee weer terug op niveau? We kunnen ook kijken naar het absolute aantal banen in de R&T-sector. In het jaar vóór de coronacrisis (2019) waren er 628 duizend banen. In 2022 was de werkgelegenheid bijna op het niveau van 2019, en in 2023 lag het aantal banen alweer hoger dan voor de crisis (640 duizend banen; zie figuur 3).

Is de R&T-sector dus hersteld van de coronacrisis in 2022 (zie figuur 2) óf in 2023 (zie figuur 3)? Het is waarschijnlijk dat het huidige aantal banen in de sector hoger zou liggen wanneer er geen beperkende maatregelen waren geweest. Dat wordt duidelijk in figuur 4 waarin de geïndexeerde ontwikkeling van de R&T-sector en de totale werkgelegenheid zijn weergegeven. Het aantal banen in de R&T-sector nam tussen 2015 en 2019 sterker toe dan gemiddeld in Nederland (dit is overigens al vanaf de start van LISA in 1996 het geval). Ook in de jaren 2022 t/m 2024 was de groei bovengemiddeld.

Als de sector niet of minder geraakt was door de coronamaatregelen had deze ontwikkeling zich voort kunnen zetten. De figuur toont hoe de sector zich zou ontwikkelen als ze vanaf 2019 dezelfde groei zou hebben als het Nederlands gemiddelde. Dit is een hypothetische situatie, maar het geeft wel aan dat de sector een flinke stap terug heeft gezet wat betreft de werkgelegenheid. Zo bezien heeft de sector last van ‘long-COVID’: ze zal nog jaren last hebben van de gevolgen van de coronacrisis.

Zuidelijke provincies blijven achter

Gemiddeld nam het aantal banen in de R&T-sector tussen 2015 en 2024 toe met 20%. Opvallend is dat een aantal stedelijke gebieden (Groot-Amsterdam, Utrecht en Groot-Rijnmond) behoren tot de regio’s met bovengemiddelde groei. Een aantal regio’s die doorgaans sterker met toerisme worden geassocieerd hebben juist een banengroei onder het landelijke gemiddelde. Dit geldt voor streken als de Veluwe en de Achterhoek en voor de provincie Drenthe, maar nog sterker voor de provincies Limburg en Zeeland en voor een groot deel van de provincie Noord-Brabant. Deze relatief lage groei in de periode 2015-2024 is niet een gevolg van maatregelen tijdens de coronacrisis. Al in de eerste vier jaren bleef de ontwikkeling in deze regio’s achter ten opzichte van de landelijk groei. Met name in de subsector Horeca kwamen er relatief weinig banen bij. Voor Limburg geldt daarnaast dat er in de Logiesverstrekking bijna geen groei was.

Branches horeca reageren verschillend op coronamaatregelen

De subsector met de grootste groei in de periode 2015-2024 was Cultuur, recreatie en amusement. Het aantal banen nam toe van 63 duizend in 2015 naar 85 duizend in 2024, een groei van 35 procent. De subsector Logiesverstrekking kende in deze periode een banengroei van 21%, ongeveer gelijk aan het totaal van de R&T-sector. Binnen de Logiesverstrekking was de groei met name te vinden bij hotels (incl. pensions en conferentieoorden; 29%) en de verhuur van huisjes en appartementen (27%).

De subsector Horeca groeide in deze periode minder sterk dan gemiddeld: met 15 procent. Hier was het vooral de branche Fastfoodrestaurants die sterk groeide, met 32 procent. Onder deze branche vallen ook lunchrooms, ijssalons, eetkramen, foodtrucks, etc. De branche kende een sterke groei tot 2019 en een beperkte afname (minder dan 1.000 banen) tijdens de coronacrisis. De branche Restaurants groeide tot 2019 ook bovengemiddeld, maar kende een grote terugval in 2020 en 2021. Anders dan veel fastfoodrestaurants hadden de restaurants minder mogelijkheden om maaltijden te blijven verkopen via afhaal en bezorging. De trend richting zelfbediening in de horeca speelt uiteraard ook een rol in de ontwikkeling van het aantal banen in deze sector.

Meer informatie: lisa.nl/LISA_Nieuws_42