Onlangs verscheen het rapport ‘Actief ouder worden in Nederland’. Tot het jaar 2040 stijgt in Nederland het aantal vijfenzestigplussers met ruim twee miljoen, zo blijkt. De vergrijzing heeft een groot effect op de vrijetijdsbesteding. Zo is er sprake van twee opeenvolgende, maar tegengestelde leeftijdseffecten:
- – De pensionering zorgt voor een toename van de vrij te besteden tijd. met zich mee. Dat zorgt voor een forse toename van de vrijetijdsbesteding buitenshuis;
- – Naarmate de leeftijd oploopt, neemt de vrijetijdsbesteding buitenshuis weer langzaam af en loopt ook de actieradius van die vrijetijdsactiviteiten steeds verder terug, vooral vanaf 75-jarige leeftijd.
Komende generatie ouderen is veel actiever
In het onderzoek is er sprake van een cohorteffect: de huidige en toekomstige oudere is immers welvarender, fitter en mobieler dan de oudere van voorheen, en daardoor zeer actief en uithuizig in de vrije tijd. Tenslotte is er sprake van een volume-effect: het aantal ouderen met bovenstaande kenmerken neemt de komende jaren snel toe. Dit alles heeft een enorm effect op de vrijetijdsbesteding en de daarmee gepaard gaande consumptie. De vergrijzing heeft daarmee gevolgen voor de mobiliteit, het milieu, het ruimtegebruik en de lokale en regionale economie. Men trekt er in groten getale op uit; met de fiets, de auto en het vliegtuig; naar stad en platteland; in binnen- en buitenland. Het aantal uitstapjes en dagtochten neemt toe (volume-effect), evenals het aantal korte en lange vakanties (volume- en cohort-effect). Wandelen, fietsen en golfen zijn populaire activiteiten onder ouderen, evenals museum-, en theaterbezoek.
Grootouders en kleinkinderen
Verder past ruim 40 procent van de grootouders op in gezinnen waar de moeder werkt (Thomese, 2012). Er is hierbij overigens sprake van een compenserend cohort- en periode-effect, want deze gedragsveranderingen worden enigszins gedempt door de verhoogde arbeidsparticipatie van 55-plussers en de toekomstige verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd. Meer tijd besteed aan werk betekent immers minder vrije tijd.
Sterk groeiende doelgroep
Actieve ouderen vormen een groeiende doelgroep van de vrijetijdsindustrie, al is de 55-plusmarkt sterk gesegmenteerd en complex (Sikkel en Keehnen, 2004). De toekomstige ontwikkeling van de vrijetijdsconsumptie (door ouderen, maar ook door anderen) is evenwel geen autonoom gegeven, maar hangt, naast van de ontwikkeling van de welvaart en daarmee van
het besteedbare inkomen, ook af van de ontwikkelingen in het aanbod en de kwaliteit van vrijetijdsvoorzieningen en -mogelijkheden. Daarbij moet worden bedacht dat mensen sowieso het grootste deel van hun vrije tijd doorbrengen in, om of op korte afstand van hun woning, en dat, naarmate men ouder wordt, dat aandeel toeneemt. De kwaliteit, de bereikbaarheid en de toegankelijkheid van de ruimte voor vrijetijdsbesteding en van de vrijetijdsvoorzieningen in de directe woonomgeving en in de eigen woonplaats zijn dan ook belangrijke factoren in de uithuizige vrijetijdsbesteding van ouderen.
Bron: Actief ouder worden in Nederland, door Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (pdf)