Het Mauritshuis heeft vanaf vandaag een primeur: voor de tentoonstelling VERVLOGEN – geuren in kleuren maakte het museum de allereerste digitale interactieve geur- en kijk-rondleiding ter wereld.
Het museum ontwikkelde een geurbox waarmee je vanaf je bank de rondleiding kunt bekijken, en tegelijkertijd kunt ‘ruiken’ aan de kunstwerken. Tijdens de rondleiding interviewt culinair journalist Joël Broekaert de samensteller van de tentoonstelling VERVLOGEN, Mauritshuis-conservator Ariane van Suchtelen.
Zij vertelt over kunst en geuren in de 17de eeuw, de (vervlogen) geurenwereld van toen. Wat rook je als je je huis uitliep? Wat was de relatie tussen geur, gezondheid en persoonlijke hygiëne? En verschilt de beleving van toen met die van nu? Sommige luchtjes in de geurbox zullen als heel lekker worden ervaren, maar of dat voor alle geuren het geval is …? De exclusieve box is te bestellen via mauritshuis.nl/vervlogen en kost E 20,- (incl BTW, excl verzendkosten).
Geurbox
De geurbox is speciaal ontworpen omdat de nieuwe tentoonstelling van het Mauritshuis over geur (nog) niet bezocht kan worden vanwege de sluiting van de musea. In deze tentoonstelling hebben diverse kunstwerken een geurpomp om de afgebeelde geuren die de bezoeker op de schilderijen ziet ook werkelijk te laten ruiken. Ditzelfde effect maakt het Mauritshuis nu ook thuis mogelijk, zowel voor mensen in Nederland als daarbuiten. Ideaal voor thuis, samen met je huisgenoten, voor gebruik in het klaslokaal, in een verzorgingstehuis etc.
In de geurbox zitten vier geurpompjes waarmee de digitale bezoeker de vier geuren die tijdens de rondleiding langskomen thuis kunnen ruiken. De digitale rondleiding van een half uur is te starten via een QR-code. Deze is op een afgeschermde omgeving op Youtube te bekijken.
De geurpompjes zijn zogeheten droge lucht verstuivers (dry air scenters), die langdurig gebruikt kunnen worden. De geuren zijn gemaakt door IFF (International Flavors and Fragrances), deels op basis van 17de-eeuwse recepten.
De teksten in de box zijn in twee talen (Nederlands en Engels). De geurboxen zijn van duurzaam FSC karton gemaakt. Er is geen alcohol gebruikt bij het samenstellen van de geuren, hetgeen internationale verzending mogelijk maakt.
De geur van een kruidenierswinkel
Bij de kruidenier kocht men etenswaren, kruiden, koffie, thee, suiker en specerijen. In de goed gesorteerde winkel op het schilderij van Willem van Mieris staan de dozen met kruidnagel, foelie en nootmuskaat in de schappen – de namen van de producten staan op de dozen.
* Je ruikt de geur van deze kruidenierswinkel: een mélange de specerijen kruidnagel, foelie en nootmuskaat.
De geur van een winterparfum
Rijke dames droegen een pomander bij zich, een bolvormig mode-accessoire gemaakt van kostbare materialen zoals zilver. De opgesnoven geuren van de ingrediënten die daarin zaten vermengden zich in de neus. Die aromatische mengsels zouden bescherming bieden tegen ziekmakende geuren, vooral belangrijk tijdens een pestuitbraak.
* Je ruikt verschillende harssoorten, muskus, civet, kruidnagel, lavendel, cypres, iriswortel en ambergrijs. En ten slotte een gedroogde gom, tragant, opgelost in aquavit en rozenwater.
De geur van een stinkende gracht
De Hollandse grachten stonken in de 17de eeuw vreselijk want riolering werd pas begin 20ste eeuw aangelegd. Alle troep belandde dus in het water. Ook de Oudezijds Voorburgwal op het schilderij van Jan van der Heyden zal héél anders hebben geroken dat tegenwoordig.
* Je ruikt de inhoud van wc’s en riolen, slachtafval, visafval, rottende groenten, paardenmest, afgedankt hooi en de lucht van giftige reststoffen van vervuilende nijverheid (zoals de leerlooierij en textielproductie).
De geur van de Hollandse bleekvelden
Ze moeten ook héél erg hebben gestonken: de Hollandse bleekvelden. Het linnen werd gebleekt tijdens een arbeidsintensief proces waarbij het werd geloogd (gekookt in een bijtend mengsel van water en as), gewassen in melkzuur, geblauwd met gemalen kobalt, gespoeld met vers duinwater en in de zon te bleken gelegd. Jacob van Ruisdael schilderde er een aantal in de buurt van Haarlem.
* Je ruikt een mengsel van alle genoemde ingrediënten, vermengd met de lucht van gras en textiel.
Joël Broekaert is culinair journalist, schrijver en programmamaker. Hij studeerde geschiedenis en journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam. Joël is restaurantrecensent voor NRC Handelsblad. Eerder verscheen van zijn hand De Alleseter, een gebundelde selectie van de columns die hij onder diezelfde naam schreef voor Vrij Nederland. Joël maakt televisieprogramma’s voor de Nederlandse Publieke Omroep. Zijn onderwerp is koken en voedsel en hij zoekt daarbinnen altijd naar de populair- natuurwetenschappelijke of -historische invalhoek.
‘Geur is eigenlijk een heel erg ondergewaardeerd onderdeel van onze sensorische waarneming en onze beleving. Zonder je neus kun je helemaal niets proeven! Eten is niet interessant zonder dat je daarbij ruikt. Dus om nu op deze manier kunst te kunnen waarnemen, niet alleen met m’n ogen maar ook met m’n neus, dat is een hele bijzondere ervaring’.
Fleur Hudig, Head of Corporate Citizenship NN Group: “Als partner en hoofdsponsor van het Mauritshuis willen wij er voor hen zijn, juist nu zij gesloten zijn en geen bezoekers kunnen ontvangen. Dit doen we door samen te investeren in nieuwe mogelijkheden om de collecties toegankelijk te houden en bijzondere belevingen te bieden. Zo heeft het Mauritshuis eerder al via een livestream rondleidingen georganiseerd om vanuit huis te volgen. Met de toevoeging van de geurbox brengt het Mauritshuis nog een extra dimensie aan in de beleving thui’.”
Meer informatie: www.mauritshuis.nl/vervlogen