Afgelopen dinsdag kregen Amsterdamse reders de uitslag van een loting te horen. Voor sommige bedrijven betekent dat met ingang van 2024 een volledige stop of forse inkrimping van hun bedrijf. Het systeem van loting zal ook de komende jaren opnieuw voor veel onzekerheid zorgen onder de ondernemers.
De gemeente Amsterdam heeft besloten dat vaarvergunningen voor toeristische rederijen en bootverhuur in de toekomst niet meer van onbeperkte duur zijn. De eerste lotingsronde heeft betrekking op de vaarvergunningen met ingang van 2024. De komende jaren worden er nog meer lotingsrondes ingepland. Een reder kan daardoor niet meer op de lange termijn plannen, investeren en personeel aannemen. Na afloop van een termijn is men opnieuw afhankelijk van een loting.
Eerste lotingsronde
Op de website geeft de gemeente eenn toelichting op de eerste lotingsronde, die zwaar was overtekend; “In september 2020 was er gelegenheid om in te schrijven voor 155 nieuw uit te geven vergunningen. Daar hebben 107 aanvragers gebruik van gemaakt en zijn er in totaal 712 aanvragen voor een vergunning ingediend. Er heeft een eerste screening op het maximaal in te schrijven aantal vaartuigen per segment en de volledigheid van aangeleverde gegevens plaatsgevonden. Een aantal aanvragen die niet volledig waren zijn niet in behandeling genomen. Deze komen niet meer in aanmerking voor een vergunning.”
Meer informatie: www.vaarvergunningen.amsterdam.nl/#uitgifteronde2024
In de resultaten van de loting zien we dat er bij de categorie ‘klein en middelgroot’ veel vergunningen zijn afgewezen op basis van criterium ‘buiten behandelingstelling’ of ‘inhoudelijk afgewezen’. Erik Musegaas, secretaris van de Verenigde Rederijen Amsterdam (vertegenwoordigt zo’n 43 vooral kleinere rederijen, waaronder zijn eigen bedrijf rederij Aemstelland) verbaast zich daar niet over: “Je moest je aanvraag onderbouwen met een bijzonder uitgebreid invuldocument van zo’n 200 pagina’s. Daar zijn veel kleinere reders in vastgelopen, met als gevolg dat hun aanvraag niet werd meegenomen. Vaak zijn dat hele oude familiebedrijven waar nu zomaar een streep door wordt gezet.”
Op termijn alleen nog grote rederijen in Amsterdam
De loting bleek dinsdag zeer chaotisch te zijn verlopen. De gemeente had beloofd om de ondernemers in de ochtend te informeren. Door een fout in het systeem kwam de uitslag pas aan het einde van de dag, en daar werd niet over gecommuniceerd. Musegaas: “Er zijn collega’s hard geraakt door de loting. Sommigen raken zelfs hun hele bedrijf kwijt. Maar als je met twee boten vaart en er wordt er eentje uitgeloot, dan is er ook sprake van een halvering van je bedrijf. Met de grotere bedrijven is de afspraak gemaakt dat max 20% van hun vloot beperkt zou worden.”
De VRA strijdt al langer tegen het lotingssysteem dat in hun ogen oneerlijk is. Musegaas: “Het loterijsysteem benadeelt de kleinere reders. Over een aantal jaar zijn alleen de grote jongens nog over. De doelstelling om ook kleinere nieuwkomers een kans te geven wordt met dit systeem niet bereikt.
De gemeente Amsterdam snijdt ook zichzelf behoorlijk in de vingers. Daar hadden we in een eerder stadium al voor gewaarschuwd. Er wacht hen nu een groot aantal claims en rechtszaken. De kosten die daar in gaan zitten zijn nog niet goed te overzien, maar kunnen wel eens flink dit de hand lopen.”
Update uit een raadsbrief (16 maart) van de wethouder: “Inmiddels zijn er tegen 140 besluiten tot buitenbehandelingstelling 120 bezwaren binnengekomen.”
Wordt het te druk op de Amsterdamse wateren? Musegaas: “Nee, Amsterdam heeft een enorm aantal kilometers aan grachten en ander vaarwater. Er zijn wel bepaalde plekken waar het inmiddels druk wordt. Maar dat had je ook op een andere manier kunnen ondervangen. Bijvoorbeeld door een beperking in vaaruren af te spreken of een zonering.”
Meer informatie: Verenigde Rederijen Amsterdam
Reactie Vereniging van Exploitanten van Vaartuigen in de Amsterdamse Grachten (VEVAG)
VEVAG bestuurslid Sergio Segers (Rederij Lovers) is ook ontstemd over de hele werkwijze van de gemente Amsterdam: “De gemeente Amsterdam probeert al meer dan 10 jaar om nieuw rondvaartbeleid te maken, waarbij de onderbouwing hiervoor regelmatig verandert. Tot enige tijd voor Corona waren het tegengaan van drukte en overlast de redenen, en nu inmiddels duidelijk is geworden dat zowel drukte als overlast voor een zeer beperkt deel aan de passagiersvaart kunnen worden toegerekend, verandert de onderbouwing in het willen tegengaan van voorzieningen gericht op toeristen. Het college lijkt serieus te menen dat door het beperken van het aantal rondvaartboten het minder druk in Amsterdam lijkt te worden.
De Vevag wil heel graag haar verantwoordelijkheid nemen om de balans op het water te helpen bewaken, maar denkt dat het afpakken van exploitatievergunningen en vervolgens elke twee jaar een loterij organiseren om deze mogelijk weer terug te kunnen winnen hier niet aan bijdraagt. Amsterdam grijpt in in een vrije markt en gaat daarmee in tegen de Europese regels. En zonder hiervoor een degelijke onderbouwing te hebben.
Wij zijn het dan ook absoluut niet eens met dit beleid. Voor rederijen blijft de onzekerheid voortduren, nu zij elke twee jaar gemiddeld een kwart van hun vloot kwijtraken. Voor diverse kleinere rederijen betekent het dat zij binnen twee of vier jaar hun gehele bedrijf kunnen kwijtraken. Dit nieuwe systeem is even oneerlijk als onnodig en daarnaast wordt absoluut geen rust op het water gecreëerd.
De Vevag vindt het daarnaast onbegrijpelijk dat dit beleid wordt doorgezet midden in de corona-pandemie, waarin bedrijven hun best doen om te overleven. We krijgen steun uit Den Haag om door de crisis heen te komen en tegelijkertijd moeten we letterlijk miljoenen euro’s steken in het behoud van onze bedrijven. En verbrandt de gemeente Amsterdam vele miljoenen aan belastinggeld aan een enorm ambtelijk apparaat om dit beleid te implementeren en aan juridische bijstand door Pels Rijcken, de landsadvocaat, hetgeen nog een veelvoud daarvan kost.
Als we naar de uitslag kijken, dan vallen een paar zaken op. Allereerst zijn er de absolute verliezers; reders die nul vergunningen hebben verkregen. In bepaalde gevallen kwam dat doordat niet (volledig) aan de aanvraageisen werd of kon worden voldaan. Er zijn echter ook reders die simpelweg pech hebben gehad bij de loting. Een van onze leden, heeft de vier vergunningen die zij in ronde één kwijtraakt allemaal ingeschreven en blijft met lege handen staan, omdat alle aanvragen een te laag lotnummer hadden. De eerste inschrijvingsronde heeft aangetoond dat een rederij alleen door het indienen van veel aanvragen (veel meer dan een rederij daadwerkelijk nodig heeft), kans maakt op behoudt van vloot en bedrijf. Alleen als een rederij beschikt over een groot aantal historische vaartuigen heeft het een ‘eerlijke’ kans om de rondes te overleven. Een van onze andere leden kon a.g.v. de corona-crisis de administratieve last niet aan en heeft daarom moeten besluiten om geen aanvragen in te dienen. De rederij die ik zelf vertegenwoordig levert in ronde één twaalf vergunningen in en verkrijgt er slechts zeven, waarmee wij ons geen winnaar kunnen noemen.
De Vevag hoopt dat het Amsterdamse college tot het inzicht komt dat dit niet-doeltreffende, oneerlijke en kostbare nieuwe systeem inderdaad niet van deze tijd is en blijft daarover in gesprek met de gemeente. Tegelijkertijd worden de rederijen gedwongen om opnieuw lange en kostbare juridische procedures te voeren.”
Meer informatie: www.vevag.nl
Persoonlijke drama’s
Inmiddels druppelen op social media en in de pers de eerste berichten door van ondernemers die hun levenswerk door een verkeerde loting zien verdampen. Dat leidt tot heftige emoties. Het zijn vaak de kleinere familiebedrijven, die al jarenlang varen op de Amsterdamse grachten, die relatief zwaar worden getroffen.
Amsterdam Boats, een van de ‘slachtoffers’ van de loting. Hier is deklassieke salonboot Marie Zurlohe uitgeloot. Het is een van de vijf boten en maakt dus 20% van het bedirjf uit. Directeur Bastiaan Peters reageert: “Een ontzettende domper, zeker midden in de coronacrisis. Volgend jaar vindt er voor twee boten van ons weer een loting plaats en is de kans dus groot dat wij die ook verliezen. Het is toch onbestaanbaar dat een gemeente zomaar je jarenlange rechten om te varen afpakt en dat in een grote loting stopt? Ze stellen zich bovendien op het standpunt dat ze de getroffen bedrijven niet hoeven te compenseren voor de schade. Dit gaat ze een heleboel rechtszaken opleveren, met een heel hoog kostenplaatje. Ik kan me niet voorstellen dat er nog iemand iemand gelukkkig is met dit systeem.”
Een reactie van Jan Cramer van Sloepvrienden: “Deze loting is voor sommige reders desastreus geweest. Ik heb 5 boten die in de verschillende trances in de komende jaren ingetrokken worden. Ik heb in deze loting fors ingezet omdat ik mijn bestaan veilig wilde stellen.
Ik had in de loting geluk. 5 vergunningen binnen de marge maar allemaal buiten behandeling gesteld. Om een futiliteit. Een tekening van alleen bakboord en niet van stuurboord. Dit terwijl alle boten symmetrisch zijn en dit onzinnig is om te vragen. Dat blijkt ook wel want er zijn 140 buitenbehandelingstellingen in deze loting met bijna allemaal identieke bakboord/stuurboord verhaal.
Op mijn reactie voor paar dagen respijt om tekeningen even aan te passen werd niet gereageerd. Ook op mijn reactie dat deze aanpassing niet nodig was om de boot te beoordelen werd niet gereageerd. Het is een bestaande boot en ik had voldoende foto’s gegeven om de boot echt goed te beoordelen. Afwijzen dus om een futiliteit.
Daarnaast zijn ze niet consistent. Bij een ander punt: de BIBOB waren ze niet zo nauwkeurig. Daar waren er wel mogelijkheden om niet geheel of goed aan te leveren en hebben ze de regels minder scherp toegepast.
Ook is het zo dat ze al die vergunningen buiten behandeling hebben gesteld hebben omdat ze aangeven daarmee voor iedereen gelijke kansen te scheppen. Dat is onzin. Ze hebben namelijk andere reders wel tot 5 a 6 x de kans gegeven hun aanvraag aan te passen. Ook zijn er reders met identieke boten/aanvragen waarbij de ene buiten behandeling is gesteld en de andere niet. Willekeur en onkunde.
De situatie nu is dat van de 105 bemande vergunningen en plm. 80 aanvragen buiten behandeling zijn gesteld of afgewezen. Aangezien ze niet over deze mogelijke situatie na hadden gedacht hebben ze pas een paar weken geleden (de loting was al in okt/nov) besloten dat ze toch alle 105 vergunningen te verlenen en als ze alle rechtszaken verliezen ze de andere aanvragers alsnog een vergunning geven. Dus potentieel moeten ze tot 80 extra vergunningen uitgeven wat helemaal tegen het beleid was.
Een blamage dus. En ook kostbaar voor de gemeente. Die extra rechtszaken kosten de gemeenschap erg veel geld. Mij ook. Alleen aan leges was ik 14.000,- krijt + de vele duizenden kosten die ik moet maken voor mn recht te halen bij de rechter.”
Meer informatie: www.sloepvrienden.nl