Sportiviteit en respect in de sport wordt bevorderd door in een eerder stadium in de wedstrijd een lichte straf te geven voor een overtreding. Daardoor zijn de spelers gewaarschuwd en hebben zij een mogelijkheid om zich te herpakken. Dat werkt remmend op het begaan van meer en zwaardere overtredingen.
Dat blijkt uit onderzoek van het WJH Mulier Instituut in samenwerking met Kennispraktijk. Zij voerden het onderzoek uit in opdracht van het project ‘Samen voor Sportiviteit en Respect’, een initiatief van elf sportbonden tegen wangedrag in de sport. Kennispraktijk onderzocht van juni tot en met december 2010 de spel- en gedragsregels bij verschillende bonden en hoe deze de regels handen en voeten kunnen geven binnen hun sport om effectiever op te treden tegen overtredingen.
Eerder ingrijpen met minder zware consequenties biedt scheidsrechters handvatten om onsportief gedrag of het uit de hand lopen van wedstrijden te voorkomen. Ook een coach heeft die mogelijkheden. Een voorbeeld daarvan is de interchange-regel bij hockey. Deze spelregel kan door coaches worden gebruikt om spelers die hun zelfbeheersing dreigen te verliezen er preventief uit te halen zodat ze even kunnen afkoelen.
Ook helpt het om strenger te straffen voor overtredingen die een speler kunnen blesseren. Daarnaast is het raadzaam om de rol van de aanvoerder te verzwaren in communicatie met de scheidsrechter. Als andere spelers of coaches commentaar leveren op de leiding levert dat een bestraffing op. Daarnaast draagt het gebruik van (audio)visuele ondersteuning bij aan meer sportiviteit en respect in het spel.
Spelregels die als belemmerend worden ervaren zijn onduidelijkheid over de spelregels of een te strakke regulering. In veel sporten zijn er te veel spelregels. Het gevolg is dat de eigen verantwoordelijkheid bij sporters om ‘zich te houden aan de regels’ wordt
weggenomen. De elf sportbonden gaan voorvarend aan de slag met de uitkomsten van het onderzoek.
- Zo experimenteert de KNKV (korfbal) met het veranderen van spelregels; bijvoorbeeld het bestraffen met een strafworp voor de tegenpartij in geval van ongewenst gedrag van coaches.
- De KNZB (waterpolo) voert een lik-op-stukbeleid door; bij een rode kaart volgt er automatisch een wedstrijd schorsing.
- De KNVB (voetbal) heeft een taskforce ingesteld om excessen tegen te gaan. En de uitkomsten van het onderzoek worden gebruikt in de ontwikkeling van een ‘voetbalbewijs’; een instrument om de spelregelkennis onder voetballers te bevorderen.
Over het project Samen voor Sportiviteit en Respect
In september ondertekenden elf sportbonden een manifest. Daarin sloegen zij de handen
ineen tegen wangedrag in de sport. Daarnaast presenteerden de bonden hun actieplannen,
waarmee ze de komende jaren concrete invulling aan het thema sportiviteit en respect gaan
geven. De KNVB (voetbal), NHV (handbal), KNKV (korfbal), NIJB (ijshockey), KNHB
(hockey), NBB (basketball), NRB (rugby), KNZB (waterpolo), KNBSB (baseball en softball),
KNWU (wielrennen) en de Nevobo (volleybal) doen mee aan dit project.