De groeiende kritiek op het natuurbeleid is voor een belangrijk deel het resultaat van onverwachte effecten van de implementatie van het Europees natuurbeleid die hebben geleid tot een negatieve beeldvorming, zo laten onderzoekers van Wageningen University, onderdeel van Wageningen UR, zien. In tegenstelling tot allerlei partijen die hun kritiek effectief wisten te uiten, zijn natuurbeschermers en overheden onvoldoende in staat geweest om weerstand te bieden en een alternatief te formuleren voor de negatieve verhalen over de uitvoering van het natuurbeleid.
Problematische natuurprojecten
De drastische bezuinigingen op het natuurbeleid door de vorige regering hebben het natuurbeleid geen goed gedaan. Daarbij heeft het natuurbeleid last ondervonden van de kritieken die in de afgelopen jaren veelvuldig zijn geuit. Exemplarisch daarvoor zijn de discussies over ‘problematische’ natuurprojecten, zoals het onder water zetten van de Hedwigepolder en de ontwikkeling van het natuur- en recreatiegebied het Oostvaarderswold. Om de onrust te bezweren die daardoor is ontstaan, zijn natuurbeschermers in Nederland op zoek naar krachtige verhalen over het maatschappelijk belang van natuur en het behoud van biodiversiteit. Er is een hernieuwde aandacht voor draagvlakstudies en er worden succesverhalen gezocht buiten de landsgrenzen, zoals de National Trust uit het Verenigend Koninkrijk, dat als voorbeeld wordt gezien van een succesvolle natuurbeschermingsorganisatie.
Communicatie natuurdoelstellingen
Maar hoe komt het dat de natuurbescherming in Nederland in lastig vaarwater is gekomen? In de studie ‘Performing failure in conservation policy: The implementation of European Union directives in the Netherlands’, welke zojuist is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Land Use Policy, laten de onderzoekers zien dat Nederlandse natuurbeschermers te weinig aandacht hebben geschonken aan het maatschappelijk legitimeren van het natuurbeleid. De noodzaak voor natuurbescherming is niet goed gecommuniceerd en daardoor nauwelijks ingebed in maatschappelijk gedragen verhalen. Het belang van deze verhalen mag niet worden onderschat, zo betogen de auteurs. Zij hebben een grote invloed op de realisatie van het natuurbeschermingsbeleid. De continue aandacht voor de problemen rondom de implementatie van Natura 2000, welke onbewust ook door de natuurbeschermers werd gereproduceerd, heeft de problematiek alleen maar versterkt en er toe geleid dat successen, alternatieve visies en eventuele oplossingen buiten beeld zijn gebleven.
Kracht van het verhaal
De grondleggers van de natuurbescherming in Nederland, Jac P. Thijsse en Eli Heimans waren zich al bewust van de kracht van het verhaal. Ze zetten zich niet alleen actief in om de natuur te beschermen, maar slaagden er ook in om via hun boeken en andere publicaties over de natuur, zoals de Verkade Albums, mensen te informeren en te enthousiasmeren over alles wat groeit en bloeit in Nederland. Mede dankzij die publicaties wisten ze het benodigde politieke en maatschappelijke draagvlak te creëren voor het behoud van natuur. Ook deze studie laat zien dat natuurbeleid alleen succesvol kan zijn als er een breed draagvlak voor is en dat het succes van dit beleid voor een belangrijk deel wordt bepaald door het collectief gedragen verhaal. De onderzoekers adviseren de natuurbeschermers dan ook om te zoeken naar manieren waarop natuurbescherming kan worden gecombineerd of zelfs geïntegreerd in lokale verhalen over natuur en landschap.