Toerisme in transitie: Nederland als koel alternatief voor de Middellandse Zee

Zomer betekent voor veel Noord-Europeanen: de zon opzoeken in Zuid-Europa. Maar door klimaatverandering keert die trend zich om. Zuid-Europa kampt steeds vaker met extreem weer: hittegolven, bosbranden, buien en overstromingen. Hierdoor worden noordelijker gelegen landen, zoals Nederland, steeds aantrekkelijker als zomervakantiebestemming.

Amsterdam is al langer populair onder internationale toeristen, maar door de goede infrastructuur en het uitgebreide aanbod aan vakantieparken zou Nederland zich verder kunnen ontwikkelen tot een aantrekkelijke zomerbestemming voor toeristen uit Zuid-Europa.


In dit artikel neem ik (red.: Joost Gieling van Ginder) je mee in hoeverre het klimaat van doorslaggevende betekenis is bij de keuze voor een vakantieland. Vervolgens komen de cijfers aan bod. Neemt het aantal overnachtingen in de zomermaanden in Nederland door Fransen, Italianen en Spanjaarden toe, en welke prognoses zijn onlangs afgegeven voor een verdere groei vanuit deze vakantielanden? Het artikel rond ik af met een advies aan regio’s en ondernemers over hoe ze kunnen inspelen op vraag naar toeristische overnachtingen vanuit de Zuid-Europese doelgroep.

Klimaat als vakantiekeuze; de opmars van de Coolcation

Het klimaat in Zuid-Europa verandert snel en wordt extremer door de opwarming van de aarde. Hittegolven worden langer en intenser, droogte neemt toe en de kans op bosbranden en watertekorten stijgt. Ook in bergachtige gebieden zoals de Alpen en Pyreneeën zorgen hevige regenbuien en hagel vaker voor overlast.[1] Nederland ontkomt uiteraard niet aan de gevolgen van klimaatverandering: het zomerseizoen wordt langer en zonniger, wat gunstig is voor buitenactiviteiten, maar het weer wordt ook grilliger, met zwaardere regenval en drogere zomers. Klimaatverandering maakt dus overal impact, maar in Nederland lijken de gevolgen voor vakantiegangers voorlopig milder.[2]

Klimaatverandering speelt een steeds grotere rol in de keuze voor een vakantiebestemming. Reizigers houden bij hun plannen vaker rekening met de voorspelbaarheid van het weer, de veiligheid en hun eigen gezondheid.[3] In enkele artikelen wordt inmiddels gesproken over coolcations, een vakantie waarbij mensen bewust kiezen voor koelere bestemmingen om extreme hitte te vermijden.[4] Volgens een onderzoek van de European Travel Commission (ETC) heeft 76% van de Europese reizigers hun zomerplannen aangepast vanwege de klimaatcrisis, waarbij ruim een derde bewust bestemmingen met extreem weer, vooral in het Middellandse Zeegebied, vermijdt.[5] Niet zonder reden hebben landen als Spanje en Griekenland maatregelen genomen om zich aan te passen aan de veranderende omstandigheden.[6]

Als gevolg van deze klimaatverandering verschuift de belangstelling van zomervakantiegangers naar minder traditionele zomervakantiebestemmingen. Afhankelijk van hoe sterk de gemiddelde temperatuur stijgt, laten modellen van het Joint Research Center zien dat de vraag naar toerisme in Zuid-Europa in de zomer gaat dalen, terwijl Noord-Europese regio’s juist aantrekkelijker worden.[7] Het onderzoek laat zien dat bij een stijging van de gemiddelde temperatuur van 3 of 4 graden Celsius, het aantal bezoekers aan Zuid-Europa in de zomermaanden met 10% daalt. In de meer noordelijke kustgebieden zal het bezoekersaantal daarentegen met 5% gaan stijgen. Ander onderzoek van Intrepid Travel laat zien dat de vraag naar vakanties in Noord-Europa de afgelopen jaren sterk is toegenomen door de aantrekkingskracht van o.a. het koelere klimaat.[8] Deze trends wijzen op een fundamentele heroriëntatie van het Europese reisgedrag onder invloed van klimaatverandering.[9]

Nederland steeds meer in beeld bij Zuid-Europese reizigers

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) houdt de herkomst van toeristisch bezoek in Nederland bij op basis van nationaliteit. Op deze wijze kan o.a. de groei van het aantal Fransen, Italianen en Spanjaarden op Nederlandse vakantieparken worden onderzocht (van overige Zuid-Europese landen zijn geen afzonderlijke cijfers beschikbaar). Hierbij wordt gekeken naar het aantal overnachtingen in de zomermaanden juli en augustus. Op basis van de cijfers van het CBS valt op dat met name het aantal Spanjaarden sinds 2012 sterk is toegenomen, met ruim 17% per jaar. Dit is fors hoger dan de gemiddelde groei van het aantal overnachtingen vanuit het buitenland op Nederlandse vakantieparken (ca. 8%). Het aantal overnachtingen van Franse en Italiaanse vakantiegangers is in de zomermaanden eveneens harder gegroeid dan dit gemiddelde (respectievelijk 13% en 12%). In absolute aantallen verblijven er nog wel meer Fransen dan Italianen en Spanjaarden op Nederlandse vakantieparken. Met name in de meest recente jaren is er sprake van een sterke groei van de vraag vanuit Spanje, Italië en Frankrijk. Sinds 2012 is het aandeel van het totaal aantal buitenlandse overnachtingen op Nederlandse vakantieparken in de zomermaanden door Fransen, Italianen en Spanjaarden fors gestegen van 1,3% in 2012 naar 2,2% in 2024. 

Grafiek 1: Groei aantal overnachtingen in Nederland op huisjesterreinen naar herkomstland in de zomermaanden (index: 2012 = 100)

Het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) heeft recent groeiprognoses gerapporteerd die inzicht geven in binnenlands en inkomend verblijfstoerisme tot en met 2035.[10] Een verdere groei van het aantal buitenlandse gasten naar Nederland wordt verwacht (jaarlijkse groei van 2,8%), waarbij de groeiverwachting vanuit Zuid-Europese landen fors boven dit gemiddelde ligt. Het NBTC geeft aan dat met name Spanjaarden een groeiende voorkeur hebben voor Noord-Europese bestemmingen met een milder klimaat. Met deze prognoses is het ook de verwachting dat het aandeel van buitenlandse overnachtingen op Nederlandse vakantieparken in de zomermaanden door Fransen, Italianen en Spanjaarden verder gaat toenemen.

Prognose NBTC aantal gasten naar herkomst t/m 2035 (x1.000)

Buitenlandse investeerders ruiken kansen

De impact van klimaatverandering op de bestemmingskeuze is ook buitenlandse investeerders niet ontgaan. Er is sprake van een toenemende trend waarbij Franse bedrijven, zoals Capfun, Huttopia en Siblu campings in Nederland overnemen.[11] Deze overnames leiden tot de transformatie van traditionele campings naar grotere vakantieparken, vaak met concepten die zij ook uit eigen land herkennen. Ze richten zich hoofdzakelijk op bedrijven die al een breed palet aan voorzieningen hebben. Recent heeft ook de wereldwijde vermogensbeheerder Blackstone zich gemeld op de Nederlandse verblijfsmarkt door RCN Vakantieparken over te nemen van de huidige aandeelhouder.[12] Kennelijk zien buitenlandse investeerders veel potentie in een verdere groei van de Nederlandse verblijfsmarkt, en zijn ze met de overname van Nederlandse campings hierop aan het voorsorteren.

Wat kunnen overheden en ondernemers doen?

Door de toenemende impact van klimaatverandering verandert het reisgedrag van Europese toeristen. Zuid-Europese bestemmingen worden in de zomermaanden minder aantrekkelijk. Daarentegen winnen Noord-Europese landen, waaronder Nederland, aan populariteit vanwege hun mildere klimaat en goede toeristische infrastructuur. De afgelopen jaren was er al een sterke groei te zien van het aantal Zuid-Europeanen op Nederlandse vakantieparken in de zomermaanden, en ook de prognoses laten zien dat deze groei zich doorzet. Buitenlandse investeerders hebben deze groei inmiddels ook ontdekt, en worden steeds actiever op de Nederlandse kampeermarkt.

Voor overheden is het belangrijk zich bewust te zijn dat Nederland in de toekomst steeds aantrekkelijker wordt als zomervakantieland. Dit leidt tot extra vraag, zowel vanuit buitenlandse bezoekers als investeerders. Een sterkere rol voor (lokale) overheden om dit in goede banen te leiden is nodig om toerisme duurzaam te kunnen laten groeien. Recreatie en toerisme is in de afgelopen jaren steeds sterker gekoppeld aan maatschappelijke opgaven als klimaatadaptatie, gezondheid, gebiedsontwikkeling en leefbaarheid, in zowel stedelijke als landelijke gebieden. Vaak wel als koppelkans, en minder vaak zelf richtinggevend. Die verwevenheid betekent dat keuzes over recreatie en toerisme geen sectorale kwestie meer is, maar onderdeel van bredere ruimtelijke afwegingen. De opkomst van Nederland als zomervakantieland onderstreept de noodzaak van overheidsregie om toerisme duurzaam te verankeren in het streven naar brede welvaart.

Voor ondernemers liggen er kansen om samen met buitenlandse touroperators Nederland als alternatieve zomerbestemming te positioneren. Hierbij is het belangrijk om ook activiteiten te ontwikkelen, die aantrekkelijk zijn voor Zuid-Europese toeristen die de hitte willen ontvluchten en ons land willen ontdekken. Vakantieparken kunnen zich natuurinclusief ontwikkelen en zo niet alleen bijdragen aan klimaatdoelen maar ook een aantrekkelijke (en koelere) omgeving bieden voor gasten. De toekomst van toerisme ligt misschien niet in de zon, maar in de schaduw ervan.

Met dank aan (auteur): Joost Gieling, adviseur recreatie bij Ginder.

Joost: “Wil je als ondernemer meer weten over wat de kansen zijn voor jouw bedrijf? Of wil jij als overheidsinstantie weten hoe hier passend beleid op voert? Neem dan contact met ons op. We helpen je graag verder.”

Bron en meer informatie: www.wijzijnginder.nl

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *