Veel hotelondernemers hebben het afgelopen jaar een beroep moeten doen op jarenlang zorgvuldig opgebouwde reserves. Dit is echter lang niet altijd toereikend om de financiële schade te compenseren.
Dit levert bij velen een (bij)financieringsbehoefte op. Een behoefte die bovendien ingevuld moet worden binnen een fors opgeschud financieringslandschap. Dit roept de vraag op welke financieringsmogelijkheden denkbaar zijn.
In 2012 meer hotelovernachtingen dan in 2020
Jarenlang zagen we stijgende vraagcijfers voor de Nederlandse hotels. De coronamaatregelen hebben deze groeilijn abrupt een halt toe geroepen. Door deze ingrijpende maatregelen kelderde de hotelvraag ongekend fors. Inmiddels zijn de (voorlopige) jaartotalen bekend. Dit geeft geen onverwacht beeld, maar is wel confronterend. De totale vraag bij Nederlandse hotels in 2020 werd zelfs in 2012 al met ruim 20% overtroffen, destijds met 30% minder kamers. De hotellerie bevindt zich in het epicentrum van de coronastorm, dit houdt in 2021 voorlopig aan.
Herstel vraagt om heroriëntatie
Veel hotels worden geconfronteerd met forse vraaguitval. De mate waarin dit optreedt verschilt echter per regio. Halverwege vorig jaar gaven we onze visie op deze geografische verschillen. De kwetsbaarheid is groot in regio’s met veel zakelijke vraag en met een toeristische markt die uit veel buitenlandse vraag bestaat. De zakelijke vraag en het inkomend toerisme zijn verantwoordelijk voor de grote vraagdaling. Het aantal Nederlandse gasten daalde eveneens ten opzichte van afgelopen jaren, maar kwam in 2020 op vrijwel hetzelfde niveau uit als in 2012. Vooral sterke toeristische gebieden op wat grotere afstand van stedelijke gebieden profiteerden het afgelopen jaar en waren in staat de schade nog enigszins te beperken. Denk bijvoorbeeld aan de Noordzeekust, de Wadden, de Noordelijke provincies of het Limburgse Heuvelland.
De coronacrisis zorgt dus voor een forse verschuiving in marktsegmentatie. Hieraan verbonden zal het herstel ook per marktsegment anders verlopen. En dit herstel is essentieel. Ondernemers moeten zoveel mogelijk de gelegenheid krijgen zich te herpakken zodra zij hun vak weer onder normale omstandigheden kunnen uitoefenen. Maar dit vergt vaak wel een heroriëntatie. Op welke deelmarkten richt ik me? Hoe speel ik in op hybride vormen van congressen en andere bijeenkomsten? Is het de moeite waard om me meer te richten op incentives en ‘actief en informeel’ te combineren met ‘serieus en formeel’? Of kan ik de effecten van ‘recreëren in eigen land’, die we afgelopen jaar (en komende zomer weer?) zagen, continueren. En is deze trend ook te effectueren in de schouderseizoenen?
Schuldstapeling dreigt, hoe kan ik dit terugbetalen?
We somden vragen op waar een hotelier voor kan staan. Vragen die echter niet eenvoudig zijn. Corona verandert de financiële huishouding ingrijpend. Veel ondernemers doen een beroep op de (tijdelijke) steunmaatregelen van de overheid. De uitgestelde belastingen en mogelijk aangegane leningen moeten echter ook weer worden terugbetaald. Veel ondernemers hebben daarom allesbehalve een blanco herstart en krijgen te maken met een zogenaamde ‘schuldstapeling’. Een schuld die in een andere markt en met een ander verdienmodel – met wellicht lagere omzet- en margeniveaus – moet worden terugverdiend. Dit vergt sterk ondernemerschap – iets wat de hotelsector absoluut kenmerkt – maar ook andere en bredere financieringswijzen zijn nodig.
Financiering is misschien wel belangrijker dan ooit
De schulden zijn opgelopen. Ondernemers hebben een groot beroep moeten doen op jarenlange zorgvuldig opgebouwde reserves. Dit zal bij velen een (bij)financieringsbehoefte opleveren. Pre- corona hadden veel ondernemers voldoende liquide middelen, nu ligt er een financieringsbehoefte in een beduidend opgeschud financieringslandschap. Bekend is dat alle grootbanken kritisch omgaan met financieringsaanvragen. Ondernemers moeten aannemelijk maken dat zij levensvatbaar zijn. Financering is misschien wel belangrijker dan ooit. Enerzijds zijn er ondernemers die zich door willen ontwikkelen en veel kansen zien om dit vorm te geven. Anderzijds zijn er ook ondernemers die voor andere opgaven staan. Denk aan een hotelier die geen bedrijfsopvolging heeft en daarom nadenkt over transformatie van het vastgoed naar een andere invulling met meer perspectief. Dit zijn stuk voor stuk voorbeelden van vragen die we in de praktijk tegenkomen. Maar vragen die één ding gemeen hebben: een noodzaak voor een goede toekomstanalyse vanuit bedrijfskundig, bedrijfseconomische en financieel oogpunt.
Welke financieringsmogelijkheden zijn er allemaal?
Wanneer er binnen de bestaande exploitatie voldoende ruimte is voor het aangaan van bestaande en nieuwe rente- en aflossingsverplichtingen, dan zijn er – naast bancaire financiering – ook alternatieve financieringsmogelijkheden denkbaar. Er is namelijk veel privaat geld in de markt beschikbaar. Deze particuliere investeerders zijn op zoek naar een mooi rendement. Banken kunnen overigens ook helpen een brug te slaan naar deze private markt. Naast een mooi rendement zoekt deze private markt immers veelal naar een goed gedekte positie. Dit kan in combinatie met de bank voor uitdagingen zorgen. Ook kan gebruik worden gemaakt van crowdfunding platforms. Vaak wordt in de praktijk vergeten om subsidiemogelijkheden (lokaal, provinciaal, landelijk) te onderzoeken. Een eventuele subsidie(s) kan de initiële financieringsbehoefte verlagen.
Uiteraard zijn er ook situaties dat de schuldenlast geen of weinig perspectief geeft. In dat geval kan wellicht middels de nieuwe Wet Homologatie Onderhands Akkoord (WHOA; geldt sinds 1 januari jl.) een (gedeeltelijke) schuldsanering gerealiseerd worden. Dit is niet zozeer bedoeld om nieuwe businessmodellen te ondersteunen, maar juist om ondernemingen – in de basis bedrijfseconomisch en bedrijfskundig gezond en vitaal – middels schuldreductie een “nieuwe” start te geven, zodat er uiteindelijk ook weer mogelijkheden ontstaan om te investeren en te kunnen doorontwikkelen.
De weg naar een toekomstbestendige hotelexploitatie met voldoende perspectief
ZKA Leisure Consultants en Smid Raadgevers zijn er van overtuigd dat er op de middellange termijn meer dan voldoende perspectief is voor hotelondernemers. Wellicht dat dit vraagt om een aanpassing van het bestaande businessmodel, het aantrekken van alternatieve financiering of zelfs een beroep op de WHOA, maar uiteindelijk is er een bestendige toekomst te realiseren.
Met dank aan (redacteuren van dit artikel): Bennie Roelands (ZKA, mobiel: 06-53929885) en Marcel Bosch (Smid Raadgevers, mobiel: 06-10655496)