In de recreatiesector worden mooie speelplekken ingezet om de jongste gasten te plezieren en hun ouders over te halen tot een bezoek aan het vakantiepark of dagrecreatieve bestemming. Dat ‘spelen’ ook een heel serieuze kant heeft voor de ontwikkeling van kinderen, kwam goed naar voren op de Kennisdag Spelen op 12 oktober j.l., georganiseerd door Speelplan.
Een andere visie op onze ‘speelcultuur’
Vooral de presentatie van Mark Mieras, wetenschapsjournalist, gespecialiseerd in hersenontwikkeling, bezorgde het publiek een totaal andere kijk op het inrichten van speelplekken, Hij betoogde o.a. dat plezier in spelen en de ontwikkeling van kinderen hand in hand gaan: “Spelen is het meest geavanceerde leersysteem dat wij hebben. Kinderen vinden spelen leuk en ontwikkelen al spelenderwijs allerlei vaardigheden, die van belang zijn voor hun latere leven. Andersom komt het plezier dat zij aan de speelplek ontlenen ook voor een belangrijk deel voort uit de uitdagingen die zij daar ervaren. Uitdagingen die hen aanzetten om steeds weer nieuwe vaardigheden te leren en oplossingen te ontdekken. Bij het ontwerpen van een speelplek zou je dus eigenlijk de ontwikkelkansen van een kind centraal moeten zetten.”
Er zijn verschillende mechanismen die er aan bijdragen dat juist ‘spelen’ zo goed is voor mensen. Mieras ging in zijn presentatie best wel diep in op de wetenschappelijke onderbouwing. Maar laten we het voor dit artikel even laten bij de conclusies:
- Er is een belangrijke correlatie tussen plezier en ontwikkeling. Kinderen die plezier ervaren, zijn beter in staat om nieuwe dingen te leren. – ook na de activiteit.
- Buiten spelen betekent ook dat kinderen in beweging komen. Door de activiteit krijg je een hogere zuurstofopname die ook terecht komt in de 600 km aan bloedvaten in je hersenen.
- Met sporten wordt ook je lichamelijke gezondheid verbeterd, maar als dit wordt gecombineerd met spel en uitdaging, dan blijkt dat nóg beter voor de ontwikkeling van de hersenen.
- Spelen wordt in onze samenleving vaak gebruikt als beloning, b.v.: “Je mag buiten spelen als je huiswerk af is”. Het zou veel beter zijn om spelen en leren te combineren.
Mieras benoemde ook elementen die belangrijk zijn bij het inrichten van een speelplek: “Zorg voor voldoende uitdaging voor de specifieke leeftijdsgroepen. Kies daarbij voor spelvormen waar kinderen zelf continu nieuwe uitdagingen in kunnen vinden. Kinderen kunnen al met vrij weinig middelen hun eigen spel creëren. Je hoeft niet alles voor hen uit te vinden.”
Ook over de interactieve speeltoestellen had Mieras zijn mening: “Het is positief dat er spel en uitdaging in worden gestimuleerd. Maar al te vaak zijn de opties voor kinderen om er zelf een nieuwe invulling aan te geven te beperkt. De mogelijkheden zijn voorgeprogrammeerd.”
De vele meerwaarden van ‘spelen’ voor kinderen
Ook Arie Stobbe en Marije Buiter van Speelplan keken ook verder dan de ‘gemeentelijke opgaves’ om elke wijk van voldoende speelvoorzieningen te voorzien. Gemeenten hebben nog wel een de neiging om vast te houden aan het mantra ‘schoon, heel en veilig’. Die zijn natuurlijk niet onbelangrijk voor de beheerders. Maar de adviseurs van Speelplan draaiden de zienswijze om – en keken vanuit het belang van de kinderen. Dan komen andere waarden naar voren zoals: vrijheid, vriendschap en gezondheid.
Stobbe en Buiter lieten aan de hand van onderzoeken zien dat de speelruimte voor kinderen in de afgelopen generaties sterk is afgenomen. Vooral de auto heeft een belangrijk deel van de openbare ruimte ingenomen of te onveilig gemaakt. Kinderen mogen daardoor alleen nog maar spelen op omheinde gebieden waar auto’s niet kunnen komen. Mede daardoor worden kinderen ook beperkt in het ontmoeten van andere kinderen. Mede als gevolg van deze beperkingen spelen kinderen tegenwoordig ook veel minder vaak buiten. En dat druist weer in tegen het pleidooi van Mieras die aangeeft hoe goed buiten spelen is voor de ontwikkeling van kinderen.
Met dank aan:
Speelplan, organisator van het speelcongres in Utrecht op 12 oktober 2023